'Người đàn bà điên' ở trại phong Quả Cảm

20/02/2019
32 năm gắn bó với những người chân tay “cụt rụt”, mắc căn bệnh mà một thời xã hội từng chối bỏ, xa lánh… người phụ nữ trẻ bị cho là “điên khùng” năm nào, giờ tóc đã bạc và hạnh phúc với lựa chọn của mình.

Những đám tang không vành khăn trắng

Mái tóc rối, khô, xơ, buộc vội; bộ quần áo có phần cũ kỹ, tuềnh toàng… Chúng tôi có phần bất ngờ khi người đứng trước mặt mình chính là “xơ Xuân” - người phụ nữ mà trước đó được không ít người nhắc tới như “linh hồn” của Bệnh viện phong và da liễu Bắc Ninh, hay còn được gọi với cái tên quen thuộc - trại phong Quả Cảm.

Xơ Xuân tên thật là Nguyễn Thị Xuân (sinh năm 1957, ở H.Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh), theo đạo Công giáo và tu tại gia. Trước khi gắn bó 32 năm với trại phong Quả Cảm, xơ Xuân từng là giáo viên mầm non.

Nói về mối lương duyên kỳ lạ với những con người từng bị cả xã hội kỳ thị và hắt hủi, theo xơ Xuân, chỉ gói gọn trong hai chữ “tình cờ”: “Khi ấy, mình đến nhà thờ Bắc Ninh và được nghe nói tới những người mắc bệnh phong, mà hồi ấy vẫn gọi là “người hủi”. Mình nghe thì nghe vậy chứ cũng không hình dung ra họ như thế nào. Sau đó, mình vô tình đọc cuốn sách Lạc quan trên miền thượng, viết về một linh mục Công giáo của Pháp, sau khi đến Việt Nam, đã lập ra một trại phong ở Di Linh (Lâm Đồng). Mình chợt nghĩ, người ta là người Pháp mà sang Việt Nam giúp người phong, còn mình thì không làm được gì”.

Nghĩ vậy, xơ Xuân liền tìm tới trại phong Quả Cảm. Năm ấy, xơ vừa tròn 30 tuổi. Ấn tượng đầu tiên về trại phong Quả Cảm, trong ký ức của người phụ nữ tuổi ngoài 60, vẫn còn nguyên vẹn theo năm tháng. Đó là một ngày Chủ nhật. Trong một căn phòng cấp 4 tuềnh toàng, một cụ ông 84 tuổi, quê ở Hà Tây (nay là Hà Nội) đang nằm ở một góc nhà, chờ chết. Tiếng khóc lóc, than thân trách phận cứ nhòa đi, không rõ câu từ, yếu ớt nhưng thảm thiết, day dứt…

“Lúc đó, tôi còn làm giáo viên mầm non, nên phải đến Chủ nhật tuần sau mới có thể quay lại trại phong. Ai ngờ, khi tới nơi, cụ ông đó đã qua đời” - xơ Xuân kể lại. Không chỉ có cảm giác hối tiếc, cô gái trẻ năm ấy còn bàng hoàng, ám ảnh khi chứng kiến một lễ tang mà không hề có người thân, một vành khăn trắng hay một tiếng khóc thương tiếc. Một vài bệnh nhân phong, cũng tàn tật, lặng lẽ đem người quá cố lên núi chôn cất và thắp lên mộ vài nén nhang. Đôi mắt họ mênh mang như nhìn thấy trước tương lai của mình trong những ngày tháng cuối đời…

Đám tang ấy giống như một cú sốc trong cuộc đời xơ Xuân. Bà kể: “Bấy giờ, mình nghĩ, đi dạy mẫu giáo cũng ngày hai bữa cơm. Lên đây giúp các cụ cũng cơm ngày hai bữa. Cuộc đời chẳng có gì khác nhau, nhưng lại có thể giúp đỡ những con người cô độc và khốn khổ như thế này”. Vậy là, bà quyết định bỏ nghề dạy trẻ, lên hẳn trại phong Quả Cảm. Người phụ nữ trẻ, chưa lập gia đình, tình nguyện làm công việc phục vụ, giúp đỡ những bệnh nhân già nua, tay chân “cụt rụt”, thậm chí đã tàn phế, từ việc lau nhà, giặt giũ quần áo, tắm rửa... Trại phong khi ấy có gần 300 bệnh nhân nên công việc của bà cứ xoay từ tờ mờ sáng tới khi tối mịt.

Năm 1988, xơ Xuân vào trại phong Quy Hòa (Bình Định) để học làm y tá. Kết thúc khóa học, bà làm đơn xin vào làm nhân viên của trại phong Quả Cảm. Thế nhưng, Sở Y tế Hà Bắc (hiện đã tách ra thành tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang) chưa chấp nhận vì quá... nghi ngờ. “Quan niệm về người bị bệnh phong khi đó còn nặng nề. Chẳng ai nghĩ sẽ có người tình nguyện đi vào “trại hủi” làm việc cả. Do đó, họ phải điều tra xem mình là người thế nào, có mục đích gì trước khi tiếp nhận” - xơ Xuân giải thích. Ngày 4/3/1992, cô gái Nguyễn Thị Xuân thực sự hạnh phúc khi chính thức trở thành y tá tại trại phong Quả Cảm.

Điên vì thương…

Hằng ngày phát thuốc cho bệnh nhân phong, chứng kiến cảnh những người tàn tật đi lại khó khăn, phải bò lê trên đường, y tá Xuân lại nảy ra ý tưởng phải hỗ trợ họ có những đôi bàn tay, bàn chân mới. Tháng 10/1992, xơ xin đi học làm chân giả tại Bình Dương, rồi trở về trại phong, được hỗ trợ thành lập phòng chức năng chỉnh hình - nơi chuyên làm các dụng cụ hỗ trợ những đôi bàn tay, bàn chân bị ăn mòn, co quắp. Kể từ đó, các bệnh nhân phong đã có những chiếc chân giả, xe đẩy giúp họ đi lại thay vì phải di chuyển bằng những chiếc xô cũ, khiến da thịt trầy xước và đau đớn như trước.

Năm 2012, sau 25 năm làm việc, xơ Xuân đến tuổi nghỉ hưu, nhưng vẫn đề đạt nguyện vọng ở lại để giúp bệnh nhân: “Ngần ấy thời gian, mình chứng kiến hàng trăm mảnh đời mà hầu hết đều đáng thương và cô đơn. Chỉ mong sao được giúp họ cho đến khi không còn sức lực”. Đáp ứng nguyện vọng đó, Sở Y tế Bắc Ninh tiếp tục ký hợp đồng sau hưu với bà hằng năm, để bà làm việc tại phòng phục hồi chức năng, giúp đỡ các cụ già trong mọi sinh hoạt hằng ngày. Hơn chục ngày nữa là hết hợp đồng của năm thứ 7, niềm vui nho nhỏ của xơ Xuân khi nói chuyện với chúng tôi là có lẽ bà vẫn tiếp tục được ở lại, gắn bó với nơi này.

Khi chúng tôi thắc mắc, quyết định bỏ nghề giáo để lên trại phong năm ấy của bà có gặp phải nhiều cản trở, xơ Xuân cười, gật đầu như một lẽ đương nhiên: “Tất cả gia đình, bạn bè, người thân hay chỉ là những người quen biết cũng đều phản đối kịch liệt. Có nhiều người còn dùng những từ rất nặng nề, bảo mình bị điên. Mình nghĩ, chắc mình cũng điên thật, điên vì thương”. Đến khi được nghỉ hưu, mọi người cũng khuyên bà về nghỉ ngơi, nhưng khi thấy bà ở lại, họ lắc đầu: “Lại điên nữa”. Xơ Xuân bảo, trước mỗi lời nói như vậy, bà đều “AQ” mình rằng: “Nếu mình điên mà đi đánh nhau thì mới sợ, chứ điên để giúp bệnh nhân thì cũng được. Người ta bảo thế nào là việc của người ta”.

Không chỉ giúp các bệnh nhân phong trong việc điều trị và chăm sóc sức khỏe, xơ Xuân còn đứng ra tổ chức, kêu gọi sự giúp đỡ và quan tâm của cộng đồng với nhóm người bệnh tật và yếu thế này. Sự chân tình của bà đã kết nối được nhiều Mạnh Thường Quân đến với các bệnh nhân phong. Bên cạnh việc cải thiện từng bữa cơm, manh áo mới, xơ Xuân còn làm cầu nối giúp nhiều bệnh nhân phong tái hòa nhập cộng đồng. Những đồng vốn làm ăn đã được trao. Những căn nhà nhỏ đã được dựng lên. Nhiều gia đình đã vực dậy từ hoàn cảnh suy sụp, bi đát. Nhiều người con của các cặp cha mẹ mắc bệnh phong nay đã trưởng thành, làm giáo viên, bác sĩ…

Có người trêu xơ Xuân là “tỷ phú không có tiền”, bà chỉ cười: “Mình đi ăn mày người giàu để giúp người nghèo. Bản thân mình chẳng màng chút gì, nhưng luôn cảm thấy vui và hạnh phúc”.

Hành động của người con gái trẻ bỗng nhiên có mặt ở trại phong, làm những việc mà trước nay “không ai muốn làm”, khiến mọi người đều nghi ngờ. Mục đích của cô là gì? Cô muốn gì sau những việc lạ lùng như vậy? Những câu hỏi đó chỉ dừng lại sau gần một năm xơ Xuân gắn bó, tận tình làm việc và không màng chút lợi ích nào cho bản thân. Giám đốc trại phong Quả Cảm khi ấy đã gọi xơ lên, đề nghị: “Nếu cô không sợ bệnh thì hãy đi học lấy bằng y tá, về chúng tôi sẽ nhận làm nhân viên”.

phunuonline

TÂM ĐIỂM

CÁC ĐỀ ÁN

Video