Bắc Giang: Phụ nữ Đại Sơn chung tay gìn giữ làn điệu Soong hao

Mỗi dân tộc có một phong tục tập quán đặc trưng, điều này thể hiện rõ trong không gian sống, lao động và tập quán tín ngưỡng của họ. Hát Soong hao là hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian, là trí tuệ tâm hồn của dân tộc Nùng. Soong hao là hình thức hát giao duyên đối đáp, kể chuyện giao lưu, chúc tụng, đậm chất trữ tình, giàu lòng nhân ái. Hát Soong hao gồm nhiều loại, hát giao duyên ở các phiên chợ, ngày hội, hát trong nhà và hát khi có đám cưới...

Chị Hoàng Thị Thơ - Phó Chủ tịch Hội LHPN xã Đại Sơn cho biết, với mong muốn để tục hát Soong hao của người Nùng không bị mai một, những năm qua huyện Sơn Động đã khôi phục nhiều hoạt động nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của điệu hát này. CLB hát Soong hao của xã Đại Sơn được thành lập năm 2001. Hằng năm vào ngày 11, 12 tháng Giêng âm lịch, huyện đều tổ chức Ngày hội các dân tộc vùng cao để đồng bào 12 xã vùng cao tụ hội về hát Soong hao, nhằm khôi phục lại làn điệu dân ca các dân tộc, nhất là hát Soong hao của người Nùng. Lời ca cũng không có sẵn mà hoàn toàn tự biên, tự diễn theo ngẫu hứng của người hát khiến giai điệu Soong hao ngày càng được yêu thích bởi sự tự do mà vẫn đậm đà nét xưa.

Với CLB hát Soong hao xã Đại Sơn, để phát huy giá trị của làn điệu này, CLB đã kết nối với các nghệ nhân trong xã là người dân tộc Nùng tụ họp lại và cùng đi hát vào các dịp lễ, Tết của huyện, xã hoặc đi hát giao lưu với các địa phương khác.

Các nghệ nhân trang điểm và chỉnh sửa trang phục trước khi hát Soong hao

"Hoạt động này từ lâu đã mai một nhưng mấy năm gần đây được khôi phục lại. Các chị em của Hội LHPN xã Đại Sơn mong muốn giữ gìn bản sắc dân tộc và chúng tôi đã mạnh dạn thành lập CLB. CLB cũng lập nhóm zalo mời các thôn trong xã, huyện và địa phương khác tham gia hát đối", chị Thơ cho biết.

Các hội viên của CLB đều rất nhiệt tình tham gia, họ không chỉ hát mà còn đầu tư mua vải về may trang phục dân tộc để mặc khi hát cho đúng với nếp cổ của Soong hao. Hiện nay, CLB hát Soong hao xã Đại Sơn gồm 19 thành viên là những nghệ nhân dân tộc Nùng, người nhiều tuổi nhất đã ngoài 70, người trẻ nhất cũng đã gần 50 tuổi. Nhưng ai ai cũng rất nhiệt huyết với việc bảo tồn và phát triển làn điệu Soong hao của vùng đất Sơn Động, mặc dù còn nhiều khó khăn.

"Ví dụ như để may một bộ trang phục với đủ mũ, áo quần cũng tốn kém vì phải mua vải, nhuộm, khâu và thêu để thành 1 bộ đồ với giá thành khoảng 700 nghìn đồng. Khi hát hội nhóm xa thì phải tự túc việc đi lại, thêm nữa là hoạt động không diễn ra thường kỳ mà chỉ vào những dịp lễ hội của địa phương thì tụ nhau lại hát. Thế nhưng họ vẫn hát hết mình mỗi khi có cơ hội", chị Thơ cho biết.

Bà Lăng Thị Kỷ, nghệ nhân của CLB hát Soong xã Đại Sơn

Chị Thơ cũng mong muốn các nghệ nhân có nơi để hoạt động thường xuyên, có kinh phí để duy trì hoạt động. Nhiều nghệ nhân lớn tuổi sống phụ thuộc vào con cái phải xin tiền con, nếu không thì khó tham gia hát. Các nghệ nhân cũng chủ động lên mạng xã hội tìm kiếm những CLB, nhóm hát Soong hao để đi hát đối với nhau.

Bà Lăng Thị Kỷ - nghệ nhân của CLB hát Soong xã Đại Sơn chia sẻ: "Hồi chưa lấy chồng, tôi đi hát đối nhiều hơn, khi đó có nhiều lễ hội để tham gia. Sau khi lấy chồng rồi thì hai vợ chồng cùng đi, mỗi lần đi đều mặc quần áo đẹp, trang điểm, vấn tóc. Tôi chỉ mong có nơi để hát, để giao lưu với mọi người".

Theo lời chị Thơ, nhiều lần các thành viên thuê xe lên Lạng Sơn để hát đối. Mỗi người tự góp 200 nghìn đồng tiền thuê xe, tiền ăn để được hát. Cũng có gia đình con cái suy nghĩ tân tiến hơn, muốn bố mẹ đi chơi, đi giao lưu thì lo tiền cho bố mẹ đi, nhưng nhiều gia đình khó khăn thì mỗi lần đi lại như vậy cũng là cả một vấn đề.

Các thành viên CLB hát Soong hao xã Đại Sơn, huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang

CLB hát Soong hao xã Đại Sơn ra đời không chỉ đưa phong trào văn hóa, văn nghệ của các địa phương phát triển mà còn góp phần bảo tồn, phát huy những bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện. Vì vậy, các nghệ nhân hát Soong hao và người dân mong muốn được các cấp chính quyền quan tâm, tạo thêm điều kiện để các CLB có nơi sinh hoạt thường xuyên, có kinh phí để duy trì hoạt động nhằm bảo tồn và giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống này.