Chế độ dinh dưỡng cho trẻ
CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG CHO TRẺ
* Chế độ dinh dưỡng cho trẻ từ 0 đến 4 tháng tuổi
Đây là giai đoạn trẻ cần được bú sữa mẹ hoặc nuôi bộ, nhưng nguồn sữa phải đảm bảo đầy đủ dưỡng chất, trong đó sữa mẹ được xem là nguồn thức ăn cần thiết và tốt nhất cho nhóm trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi.
Nếu nuôi bằng sữa mẹ nên cho trẻ bú từ 8-12 lần/ ngày( trung bình cứ 2 đến 4 tiếng cho bú một lần). Đến tháng thứ 4 giảm còn 6 lần/ngày nhưng lượng sữa mỗi lần bú lại tăng lên.
Nếu nuôi bộ, nên duy trì tần suất 6-8 lần/ngày, mỗi lần cho ăn đạt từ 56-146 gam, đưa tổng lượng sữa dùng cả ngày lên 500-1000 gam. Khi trẻ lớn, số lần cho ăn giảm nhưng lượng sữa mỗi lần ăn tăng từ 100-200 gam.
Không nên pha thêm mật ong vào sữa vì nó làm tăng rủi ro ngộ độc do hệ miễn dịch của trẻ còn yếu. Nếu trẻ nhẹ cân, ăn ban ngày không đủ thì cho ăn bổ xung vào ban đêm, nhưng trọng tâm vẫn là ăn uống ban ngày là chính.
* Chế độ dinh dưỡng cho trẻ từ 4 đến 6 tháng tuổi
Giai đoạn này trẻ nên ăn từ 800 gam đến 1200 gam sữa/ngày sau đó dần dần chuyển sang thức ăn rắn. Nếu cho trẻ ăn thực phẩm rắn, quá sớm cũng không có lợi.
Việc cho trẻ ăn thức ăn rắn cũng còn phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe cũng như sở thích của trẻ. Nên bắt đầu bằng ngũ cốc tăng cường sắt (bột gạo) kết hợp với sữa mẹ hay sữa ngoài.
* Chế độ dinh dưỡng cho trẻ từ 6 đến 8 tháng tuổi
Tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ hoặc bú bình, tần suất 3-5 lần/ngày và ăn thêm bột ngũ cốc, nước hoa quả, rau nghiền.
Trọng tâm đến nước ép không đường, giàu vi tamin C như nước ép táo, nho cam…, không nên đựng vào bình cho trẻ ngậm bú khi ngủ. Nếu có tiền sử mắc bệnh dị ứng thì sau 9 tháng hãy cho trẻ dùng nước cam ép vì các loại hoa quả có thể gây dị ứng cho trẻ.
Ban đầu sử dụng các loại rau xanh củ quả mềm như khoai tây, cà rốt, khoai lang đậu đỗ, chuối, dưa hấu vv…Mỗi ngày nên ăn 2-3 bữa rau xanh hoa quả, mỗi bữa 2-3 thìa cà phê. Nếu cho ăn trực tiếp nên cắt thành miếng nhỏ, tránh ăn thực phẩm quá cứng, quá nóng làm trẻ tắc nghẹn hoặc bị bỏng miệng.
* Chế độ dinh dưỡng cho trẻ từ 8 đến 12 tháng tuổi
Tiếp tục cho trẻ bú mẹ hoặc bú bình tần suất 3-4 lần/ngày. Bổ sung thêm thịt cho trẻ do sữa mẹ thiếu sắt. Có thể cho trẻ ăn thêm 3-4 bữa thịt/ngày mỗi bữa chỉ khoảng 1 thìa cà phê, bổ sung 4 lần ăn rau xanh, hoa quả, mỗi lần từ 1-2 thìa cà phê.
Cũng có thể cho trẻ ăn 3 bữa trứng/tuần nhưng chỉ ăn lòng đỏ cho đến khi trẻ được 1 tuổi, lòng trắng nên bỏ vì dễ gây dị ứng.
* Chế độ dinh dưỡng cho trẻ 12 tháng tuổi
Khi trẻ được 1 năm nên dùng sữa nguyên chất “Vitamin D” hoặc 4% thay cho sữa mẹ hoặc dùng cho bú bình. Trẻ dưới 2 năm tuổi không nên ăn sữa có hàm lượng mỡ thấp (2% hoặc sữa tách mỡ).
Lý do, cơ thể trẻ cần bổ sung calo từ mỡ để cung cấp nhu cầu năng lượng. Tuy nhiên trẻ dưới 1 năm không nên dùng sữa nguyên chất vì nó có thể làm tăng nguy cơ thiếu máu. Các đồ ăn như bơ, phó mát, sữa chua chỉ nên ăn vừa phải.
Đối với nhóm trẻ 1 tuổi do sữa mẹ hoặc bú bình không đủ dưỡng chất, năng lượng nên cần bổ sung thêm dưỡng chất từ thịt, rau xanh, hoa quả, ngũ cốc và các loại sữa động vật khác.
Việc đa dạng hóa nguồn thức ăn cho trẻ có tác dụng tích cực, cung cấp đầy đủ vitamin khoáng chất. Khi trẻ lẫm chẫm biết đi do thể trạng phát triển mạnh nên việc cung cấp đủ dưỡng chất và năng lượng đóng vai trò quan trọng.
Khi cho trẻ ăn cần chú ý chia nhỏ các bữa ăn thành nhiều lần, mỗi bữa chỉ ăn vừa đủ (có thể ăn tới 4-5 bữa/ngày), ngoài ra có thể cho trẻ ăn vặt.
MỘT SỐ CHÚ Ý VỀ ĂN UỐNG CỦA TRẺ
- Khi cho trẻ ăn thêm chú ý không cho trẻ ăn miếng quá to, thức ăn quá cứng và không nên ăn quá nhiều trong một lần ăn.
- Mỗi lần chỉ nên giới thiệu một loại thức ăn mới, vài ngày ăn một món mới, tránh những thực phẩm dễ gây dị ứng.
- Không nên cho thực phẩm vào bình để cho trẻ nằm bú
- Xen kẽ giữa thức ăn cũ và mới để trẻ chóng làm quen
- Nên bón cho trẻ trực tiếp từ bát chứa thức ăn, hoặc từ siêu nấu bột.
- Thực phẩm cho dùng cho trẻ cần được bảo quản kín trong tủ lạnh với thời gian không quá 2 ngày.
- Khi bón cho trẻ nên dùng thìa nhỏ vừa với miệng trẻ.
- Không nên cho trẻ ngậm bú bình khi nằm ngủ, nhất là nước ép trái cây vì nó có thể gây ra các loại bệnh về răng lợi.
- Không nên cho trẻ ăn những thực phẩm dễ gây sặc, nghẹn như bỏng ngô, lạc hạt, chip khoai tây, quả nho, rau nguyên chất, thực phẩm cắt thái miếng quá to.
- Trong khi đang ăn nên bổ xung nước cho trẻ. Vừa ăn vừa uống giúp trẻ dễ nuốt.
- Không nên dùng đồ uống có gas, nước ngọt cho trẻ uống vì nó có thể gây nghiện, giảm tính ngon miệng và gây hư hỏng răng lợi.
- Không nên cho trẻ ăn đồ quá cay, quá nóng quá ngọt, quá mặn đồ uống kích thích như chè, cà phê v v…
DƯỠNG CHẤT NÃO CHO TRẺ 6-12 THÁNG TUỔI
Từ 6 tháng tuổi, bé đã sẵn sàng bước vào thời kỳ ăn dặm, tuy nhiên sữa vẫn là nguồn thực phẩm chính giúp bé duy trì tốc độ phát triển trí não và thể chất.
Mẹ cần lưu ý một số điều như sau khi lên thực đơn cho bé ở độ tuổi này.
1. Cung cấp đúng hàm lượng DHA
Theo khuyến nghị của WHO và FAO, trẻ từ 6 tháng tuổi đến 12 tháng tuổi cần được cung cấp hàm lượng đúng 17mg DHA trên 100Kcal DHA và 34mg ARA trên 100Kcal để phát huy sức mạnh trí não. Việc cung cấp đúng các dưỡng chất quan trọng cho trí não với hàm lượng khuyến nghị vào đúng thời kỳ phát triển này không chỉ giúp trẻ lớn về thể chất mà còn tác động nhiều đến sự phát triển cấu trúc não bộ cũng như hoàn thiện các chức năng trí tuệ.
Các chuyên gia dinh dưỡng cho rằng sữa mẹ vẫn nên là nguồn cung cấp dưỡng chất chủ yếu cho bé dưới một tuổi. Do đó, các mẹ vẫn cần tiếp tục ăn uống hợp lý các thực phẩm giàu Omega3 hoặc dùng thêm những loại vitamin và sản phẩm dinh dưỡng dành cho bà mẹ có thai và cho con bú như Enfamama A+ để đảm bảo nguồn dưỡng chất đầy đủ và bổ dưỡng cho bé. Ngoài ra, mẹ cũng có thể bổ sung sữa bột có hàm lượng đúng DHA/ARA như một bữa ăn dặm, phụ thêm dinh dưỡng những lúc mẹ đi làm.
Với hơn 30 nghiên cứu khoa hoc khác nhau, việc cung cấp đủ và đúng hàm lượng DHA cho bé trong thai kỳ và trong suốt năm đầu tiên không những giúp bé cải thiện thị lưc lúc 12 tháng tuổi tốt hơn theo nghiên cứu của Morale 2005, mà còn giúp bé xử lý tình huống tốt hơn. Trong nghiên cứu của Drover 2009 được tiến hành lúc trẻ 9 tháng tuổi cho thấy trẻ được bố sung đủ 17mg DHA trên 100Kcal và 34 mg ARA trên 100kcal thì có thể tiếp nhận các thông tin, lưu giữ, suy nghĩ và xử lý tình huống tốt hơn. Cụ thể, trẻ có thể tìm món đồ chơi mà bé đang chơi khi bị giấu đi dưới một chiếc khăn so với nhóm các bé không được bổ sung những chất này.
2. Bổ sung thực phẩm giàu chất sắt
Bé ở lứa tuổi 6 – 12 tháng cần được bổ sung khoảng 11mg sắt mỗi ngày. Nếu không có đủ chất sắt, cơ thể sẽ thiếu hồng cầu, các mô, cơ quan sẽ không nhận được lượng oxy cần thiết. Mẹ cần bổ sung đầy đủ chất sắt cho bé bằng cách cho bé uống các loại sữa công thức có bổ sung sắt. Ngoài ra, bé đã bắt đầu ăn dặm nên mẹ có thể cho bé ăn dặm thêm ngũ cốc có tăng cường chất sắt hoặc cho bé ăn dặm đủ các loại thực phẩm có chứa sắt khác (thịt, cá, trứng, gan…) để bổ sung dinh dưỡng giúp bé phòng ngừa thiếu sắt, thiếu máu.
3. Không nên hạn chế bé ăn chất béo
Chất béo rất cần thiết cho sự phát triển não bộ (60% não người là các axit béo không no). Trọng lượng não bé tăng trưởng mạnh mẽ trong giai đoạn này là kết quả của quá trình myelin hóa diễn ra nhanh chóng. Myelin hóa là quá trình chất béo bao bọc dần xung quanh dây thần kinh. Myelin hóa liên quan tới sự trưởng thành của hệ thần kinh. Chất béo đóng vai trò quan trọng trong việc myelin hóa tổ chức thần kinh. Trong những năm đầu đời, trẻ được nuôi bằng sữa mẹ thì hệ thần kinh phát triển tốt vì trong sữa mẹ chứa nhiều lipid, năng lượng do lipid cung cấp chiếm 50% tổng năng lượng của sữa.
4. Thận trọng khi cho bé ăn trái cây
Từ 6 tháng tuổi, bé đã có thể bắt đầu uống thêm nước trái cây mỗi ngày nhưng chưa nên vội cho bé uống nước cam và nước cà chua để bảo vệ dạ dày còn non nớt của bé. Trong các tháng tiếp theo, bé dần dần ăn thêm được nhiều loại trái cây hơn, mẹ cần gọt vỏ, bỏ hạt và cắt nhỏ thành miếng vừa ăn với khả năng nhai nuốt của bé ở từng giai đoạn. Đặc biệt, mẹ cần chú ý gọt rửa trái cây kỹ càng và cẩn thận để tránh các chất bảo quản gây tổn hại đến sức khỏe thể chất và sức khỏe trí não của trẻ.
