Dòng vốn mới đầu tư vào Dung Quất
Những tiền đề
Ông Nguyễn Kim Hiệu, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi, nhận xét: “Quyết định 50/QĐ-TTg có ý nghĩa quan trọng, mang tính đột phá, thúc đẩy quá trình phát triển của KKT Dung Quất”. Còn theo ông Trần Lê Trung, Trưởng ban quản lý KKT Dung Quất, đây là cột mốc quan trọng, đánh dấu bước chuyển sang giai đoạn mới của Dung Quất. Đại diện lãnh đạo trung ương, ông Trương Tấn Sang, Trưởng ban Kinh tế trung ương, hy vọng KKT Dung Quất sẽ trở thành hạt nhân tăng trưởng có sức lan tỏa khắp Trung bộ và Tây Nguyên.
Một sự kiện khác có ý nghĩa và tác động không kém là việc ngày 17-5 vừa qua hợp đồng EPC (hợp đồng trọn gói) gói thầu 1+4 đã được ký kết giữa Tổng công ty dầu khí Việt Nam và tổ hợp nhà thầu quốc tế Technip. Theo tiến độ ghi trong hợp đồng, nhà máy lọc dầu Dung Quất sẽ hoàn thành và hoạt động sau 44 tháng nữa, trong đó có tám tháng chạy thử. Sự kiện này cũng cho thấy dự án nhà máy lọc dầu đã vượt qua giai đoạn khủng hoảng, giải quyết được những vướng mắc cơ bản về công nghệ, thiết bị và quản lý để triển khai. Những tranh luận chung quanh tính hiệu quả, tính khả thi của dự án, vị trí của nhà máy lọc dầu… đã được gác sang một bên, vấn đề bây giờ là làm sao bảo đảm được tiến độ để đến đầu năm 2009 người dân có thể sử dụng sản phẩm xăng dầu, hóa dầu, hóa chất được sản xuất ngay trong nước.
Hai sự kiện này, cùng với việc mở đường bay Chu Lai - TP Hồ Chí Minh hai tháng trước đây, là tiền đề cho sự thu hút đầu tư vào KKT Dung Quất trong thời gian tới.
Đầu tư đã chuyển động
Đã 10 năm nay các nhà đầu tư chăm chú theo dõi động tĩnh của dự án nhà máy lọc dầu - trái tim của KKT Dung Quất - nay trái tim đó bắt đầu nhịp đập thì dòng vốn đầu tư cũng bắt đầu chuyển động. Ngay trong buổi lễ công bố quyết định 50 của Thủ tướng Chính phủ, đã có 11 doanh nghiệp được trao giấy phép đầu tư hoặc chấp thuận đầu tư vào KKT Dung Quất với tổng vốn đăng ký 1.346 tỷ đồng. Ông C.L. (Lou) Sims - chủ tịch tập đoàn Amata Việt Nam, đã đến Dung Quất nhiều lần, cho biết: “Trước đây tôi rất ngần ngại, nhưng bây giờ quyết định của Chính phủ Việt Nam làm tôi yên tâm để đưa các doanh nghiệp quay trở lại”.
Mặc dù việc đầu tư vào Dung Quất tám năm qua khá trầm lắng do ảnh hưởng những trục trặc của dự án nhà máy lọc dầu, số liệu thống kê của Ban quản lý KKT Dung Quất cho biết, đến nay đã có 77 dự án được cấp giấy phép hoặc chấp thuận đầu tư vào KKT Dung Quất với tổng vốn đăng ký 53.085 tỷ đồng; trong đó 17 dự án đã hoạt động. Những thông tin này là bằng chứng để ông Hiệu dự báo, “chúng ta có đủ cơ sở để tin tưởng một cách chắc chắn rằng, Dung Quất trong thời gian tới sẽ có những biến chuyển lớn”.
Ở một phương diện khác, dòng vốn đầu tư sắp đổ vào Dung Quất cũng đặt ra nhiều bài toán về cơ sở hạ tầng và dịch vụ. Mười năm và hơn 2.000 tỷ đồng ngân sách đã biến những xóm chài ven biển nghèo nàn thuộc hai huyện Bình Sơn và Sơn Tịnh thành một khu đô thị với đường phố rộng rãi nhưng không có người đi, bệnh viện 300 giường không có bệnh nhân, nhà máy nước 15.000 mét khối/ngày nhưng chỉ hoạt động 1% công suất, thanh niên học nghề xong thì thất nghiệp, nhiều khu đất dành cho các dự án lớn chỉ có cỏ mọc hoặc thả bò… Bây giờ tình trạng “thừa” ấy sắp biến thành “thiếu”. “Đầu quý 2-2006, những thiết bị đầu tiên của nhà máy lọc dầu sẽ cập cảng Dung Quất, cùng với hàng nghìn công nhân kỹ thuật và chuyên gia nước ngoài. Đáp ứng nhu cầu ăn ở, làm việc, học hành của từng ấy con người và gia đình họ là một vấn đề nan giải”, ông Trung nói.
Nhưng đấy là chuyện của sang năm. Ngay trước mắt, đã có nhiều ý kiến than phiền về tình trạng hạ tầng chưa đồng bộ của KKT Dung Quất, nhất là giao thông với toàn vùng, với cả nước. Thí dụ thường được nêu ra là đường cao tốc nối KKT Dung Quất với Đà Nẵng (cách Dung Quất 120 ki-lô-mét về phía bắc) mới chỉ có trong ý tưởng, hiện thời mọi người vẫn phải đi trên quốc lộ 1, vừa chậm vừa không an toàn. “Giá như sân bay Chu Lai mỗi ngày có hai chuyến bay đi Hà Nội và TP Hồ Chí Minh thì tốt biết bao”, ông C.L. Sims ao ước. Ngay đến cảng nước sâu Dung Quất - cửa ngõ của KKT - hiện mới chỉ có bến số 1 là bến chuyên dùng của công ty kỹ thuật dầu khí PTSC dành để nhập thiết bị cho nhà máy lọc dầu, lâu nay vẫn tạm dùng làm cảng thương mại hàng hóa; cảng Dung Quất cần thêm nhiều bến cảng mới có khả năng chuyển tải 700.000 tấn hàng trong năm nay, 1,5 triệu tấn vào năm 2006 và 18 triệu tấn/năm khi nhà máy lọc dầu hoạt động.
Giữ đúng cam kết với doanh nghiệp
“Tổng vốn xây dựng giai đoạn 2 từ nay đến năm 2010 của KKT Dung Quất ước tính khoảng 9.000 tỷ đồng để tạo ra hệ thống hạ tầng cơ sở hoàn chỉnh nhằm mục tiêu thu hút khoảng 5,5 - 6 tỷ USD vốn đầu tư, tạo ra giá trị sản lượng công nghiệp khoảng 30-40 nghìn tỷ đồng mỗi năm và giải quyết việc làm cho khoảng 15 - 20 nghìn lao động”, ông Trung cho biết.
KKT Dung Quất đã có cơ chế chính sách ưu đãi thuộc loại thông thoáng nhất nước, mặt bằng xây dựng cũng đã có, vấn đề còn lại là cơ sở hạ tầng, các dịch vụ tiện ích và chất lượng nguồn nhân lực. Quyết tâm của các cơ quan quản lý nhất thiết phải biến thành các giải pháp cụ thể và thiết thực mới mong thuyết phục các nhà đầu tư - nhất là các doanh nghiệp lớn. Ông Lê Danh, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty cổ phần Vạn Lý, TP Hồ Chí Minh, chủ đầu tư ba dự án tại Dung Quất, nhận xét: “Chúng tôi đầu tư tại KKT Dung Quất, một phần vì đây là nơi chôn nhau cắt rốn của mình nhưng phần khác quan trọng hơn là vì chúng tôi tin rằng, bằng mọi giá Chính phủ sẽ ưu tiên phát triển Dung Quất, vì tôi thấy đây là nơi thuận lợi cho việc kinh doanh với nhiều chính sách ưu đãi, có lợi cho doanh nghiệp”. Ông Phan Khắc Long, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Phan Vũ, TP Hồ Chí Minh, chủ đầu tư nhà máy sản xuất cấu kiện bê tông và gạch terrazo Dung Quất, cho biết: “Đầu tư tại Dung Quất, chúng tôi đã thực hiện cam kết của mình, bây giờ chúng tôi mong chính quyền giữ đúng các cam kết với doanh nghiệp”.
