Giáo dục viên đồng đẳng hạt nhân phòng, chống HIV/AIDS trong cộng đồng
Đội ngũ giáo dục viên đồng đẳng (GDVĐĐ) đã tích cực tiếp cận các đối tượng có nguy cơ cao để truyền thông kiến thức về HIV/AIDS, phân phát bơm kim tiêm, bao cao su và giới thiệu các đối tượng này đến cơ sở tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện trên địa bàn. Từ những hoạt động này, đã góp phần từng bước giảm số người nhiễm HIV trong nhóm nguy cơ cao và trong cộng đồng; nâng cao kiến thức, nhận thức về phòng lây nhiễm HIV/AIDS của các cấp, các ngành và cộng đồng xã hội; tạo điều kiện để những người trong nhóm nguy cơ cao tiếp cận với các biện pháp dự phòng và các dịch vụ chăm sóc điều trị HIV/AIDS.
Đội ngũ GDVĐĐ ở tỉnh ta đều có độ tuổi từ 20 đến 40 tuổi, ở các ngành, nghề và vị trí khác nhau sau họ đều có điểm chung đó là sự nhiệt tình, trách nhiệm với cộng đồng trong phòng, chống HIV/AIDS. Công việc hàng ngày của họ là tiếp cận những người nghiện chích ma tuý, gái mại dâm, tư vấn cho họ cách bảo vệ và chăm sóc sức khoẻ, không sử dụng chung bơm kim tiêm, thực hiện hành vi tình dục an toàn để phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS. Cùng với phân phát bơm kim tiêm sạch, bao cao su miễn phí, hướng dẫn họ sử dụng đúng cách, các GDVĐĐ còn thu nhặt bơm kim tiêm bẩn ngoài môi trường. Đặc biệt trú trọng vận động những đối tượng nguy cơ cao thực hiện những biện pháp dự phòng lây nhiễm HIV/AIDStrong gia đình, ngoài cộng đồng và và tiếp cận các dịch vụ dự phòng, chăm sóc, điều trị HIV/AIDS. Những công việc này hoàn toàn không hề đơn giản bởi những người nghiện chích ma tuý, gái mại dâm họ thường lảng tránh, ngại tiếp xúc do đó GDVĐĐ phải thật kiên trì, mềm mỏng và khéo léo. Anh Vũ thế Năng, 43 tuổi ở xã Yên Cường, huyện Bắc Mê, đã tham gia làm GDVĐĐ được 3 năm nay, cho biết: Do 1 phút nông nổi nên anh đã bị nhiễm HIV, thấu hiểu được nỗi khổ của người bệnh như mình nên anh đã tham gia nhóm GDVĐĐ từ năm 2007, anh đã nỗ lực góp sức trong phòng, chống HIV/AIDS để bớt đi những cuộc đời không may mắn như mình. Công việc hàng ngày của anh là gặp gỡ những đối tượng nghiện chích ma tuý, để vận động, tuyên truyền họ về cách phòng lây nhiễm HIV/AIDS,ân cần rủ rỉ nói với họ về tác hại của ma tuý, của việc dùng chung bơm kim tiêm, mối nguy hiểm của căn bệnh thế kỷ... Anh Năng đã lấy bài học từ chính cuộc đời mình để làm minh chứng. Thời gian đầu công việc của anh gặp rất nhiều khó khăn, những đối tượng nghiện chích lẩn tránh anh, nhưng saumột thời gian kiên trì tiếp cận, anh đã tạo được lòng tin đối với họ. Trong những năm qua anh đã vận động được 17 người đi tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện. Hiện tại, ngoài công việc tiếp cận, tư vấn, phân phát bơm kim tiên, bao cao su miễn phí cho đối tượng nguy cơ cao, anh và nhóm GDVĐĐ còn thường xuyên tham gia chăm sóc, hỗ trợ người nhiễm tại gia đình. Với những gia đình người nhiễm có hoàn cảnh đặc biệt khó, anh đã tham gia vận động các tổ chức hội, đoàn thể, bà con trong thôn bản giúp đỡ.
Chị Nguyễn Xuân Thu, Thị trấn Yên Minh lại đến với công việc của một GDVĐĐ qua lời giới thiệu của một người bạn. Không ít những GDVĐĐ là người nghiện chích ma tuý, nhân viên nhà hàng, khách sạn và có cả những người đã nhiễm HIV/AIDS ... để nhằm mục đích “Lời nói của người trong cuộc sẽ có sức thuyết phục hơn khi đi tiếp cận”. Không thuộc những đối tượng đo, nhưng chị Thu lại rất kiên trì, nhiệt tình, hết mình với công việc. Chính vì vậy, chẳng bao lâu cửa hàng Cắt tóc của chị lại là nơi đã trở thành nơi cung cấp BKT, BCS cho gần 20 đối tượng nguy cơ cao. Ngoài ra, chị thường xuyên cung cấp bao cao su cho các nhà nghỉ, khách sạn trên địa bàn thị trấn Yên Minh.
Từ nguồn kinh phí của quỹ Ford và ngân sách tỉnh, chương trình can thiệp giảm tác hại dự phòng lây nhiễm HIV/AIDStrong nhóm đối tượng nguy cơ cao đã được triển khai tại 11/11 huyện, thị. Cùng với sự nhiệt tình nỗ lực của đội ngũ GDVĐĐ, tỷ lệ nhiễmHIV trong nhóm nghiện chích ma tuý đã giảm rõ rệt. Từ năm 2005 đến 2009, các GDVĐĐ đã phân phát được 515.400 bơm kim tiêm, 505.500 bao cao su. Qua đánh giá tỷ lệ người nhiễm trong nhóm nghiện chích ma tuýtại huyện Bắc Quang và thị xã Hà Giang, đã giảm từ 38 % năm 2004 xuống còn 16 % năm 2009.
Để nâng cao kiến thức, kỹ năng cho đội ngũ GDVĐĐ Trung tâm phòng, chống HIV/AIDS đã tổ chức tập huấn kiến thức cơ bản về HIV/AIDS, kỹ năng tiếp cận đối tượng nguy cơ cao và cung cấp một số phương tiện, tài liệu quan trọng khác để phục vụ cho công tác tư vấn, can thiệp giảm nguy cơ lây nhiễm HIV. Trung tâm phòng, chống HIV/AIDS đang phối hợp triển khai việc cấp thẻ cho các GDVĐĐ, việc đeo thẻ sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các GDVĐĐ trong quá trình làm việc.
Thạc sĩ Vũ Thanh Hiền, Giám đốc Trung tâm phòng, chống HIV/AIDS cho biết: Các GDVĐĐ đã và đang đóng góp quan trọng trong thực hiện dự án Can thiệp giảm tác hại phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh ta. Họ chính là những hạt nhân phòng, chống HIV/AIDS trong cộng đồng. Nhiều GDVĐĐ là những người nhiễm đã nỗ lực cố gắng vượt qua mặc cảm, bệnh tật để góp sức trong công tác phòng, chống HIV/AIDS. Hoạt động của GDVĐĐ đã hỗ trợ giúp đỡ trực tiếp cho nhiều gia đình người nhiễm, qua đó còn là thông điệp chống kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV/AIDS.
Trong điều kiện hiện nay, chế độ hỗ trợ đối với GDVĐĐ còn thấp, hơn nữa rào cản kỳ thị phân biệt đối xử với người nhiễm còn khá phổ biến, đòi hỏi mỗi GDVĐĐ cần có quyết tâm và lòng nhiệt tình vì cộng đồng mới có thể bám trụ lâu dài với công tác xã hội này.
