Khoai lang vùi tro
Nói đến khoai thì ai cũng biết. Từ người nghèo đến các bậc vương giả, ai trong đời cũng có lần ăn khoai. Đôi khi cũng có người ăn khoai để sống, đó là người nghèo khó. Người giàu có, bậc vương giả đôi khi cũng có lúc ăn khoai để sống, đó là những lúc lâm nguy gặp nạn phải chịu cảnh cơ hàn.
Khoai có loại trồng, có loại được thiên nhiên ban tặng. Khoai được thiên nhiên ban tặng đó là khoai “rạng” - một loại khoai mọc tự do ở trong vườn rậm, lá giống như khoai lang trồng, màu xanh tươi, mỏng, dây nhỏ mỏng manh, củ to giống như củ khoai “từ”, chung quanh trái có râu nhiều hơn khoai “từ”, nấu ăn ngon không kém các loại khoai khác. Loại khoai này chỉ có người sống ở miệt vườn “rặt nòi” mới biết thưởng thức. Khoai trồng có nhiều loại: khoai mỡ, khoai sọ, khoai từ, khoai chuối rồi khoai lang…
Khoai lang có nhiều cách để ăn: khoai nấu cháo, khoai ghế cơm, khoai nấu canh, khoai nấu bí hầm dừa, khoai lang luộc, khoai lang nướng. Khoai lang nướng cũng có nhiều cách. Ở đây tôi muốn nói về khoai lang nướng bằng cách vùi trong tro.
Ngày xưa đâu có lò điện như bây giờ, ở nông thôn người ta nấu cơm chụm bằng củi, củi cháy để lại lớp tro. Muốn nướng khoai ăn ngon người ta lấy củ khoai vùi dưới lớp tro để than hồng cháy phía trên. Nướng khoai kiểu này khỏi sợ khét, để càng lâu càng tốt, đôi khi quên để một vài giờ lấy ra ăn càng ngon. Nhiều người mẹ mỗi lần nấu cơm thường vùi vài củ khoai dưới lớp tro, khi trưa đói bụng mẹ lấy cho con ăn, đây là món quà bất ngờ của người mẹ nông dân dành cho con.
Củ khoai nướng vùi tro trông xấu xí nhưng ngon vô cùng, nó vừa thơm vừa ngọt vừa bùi. Chỉ cần ngắt nhẹ từng miếng nhỏ đưa vào miệng nó sẽ thấm dần trong đốc họng, thấm thía đến từng thớ thịt. Khoai lang nuốt rồi miệng chép chép vẫn còn ngon, còn bùi, mùi thơm tuyệt vời không tả được. Đó là nói khoai lúc nguội. Lúc khoai lang nướng vùi tro còn nóng khỏi phải nói, dùng tay bươi đống tro củ khoai lòi ra đen sì, trông như cục than. Ấy vậy mà khi tách củ khoai làm đôi theo chiều dài, hơi bốc nghi ngút mang theo mùi thơm khó chịu cho cái bao tử, nước bọt ướt hai bên khoé miệng chảy ra hồi nào không hay, đến chừng lấy tay quẹt mới biết, thủ phạm để cái miệng tồi tệ đến thế này không ai khác hơn chính là cái mùi củ khoai lang nướng vùi tro.
Ở miền Nam ít có ai ăn khoai trừ cơm, còn người miền Trung ăn cơm độn với khoai là chuyện hàng bữa, hàng ngày. Ăn nhiều năm, nhiều tháng có sao đâu, ta thấy khoai cũng là thức ăn chính không thua kém gì gạo. Trong hai cuộc kháng chiến, khoai lang cũng được quân và dân ta chế biến ra nhiều món ăn quý, góp phần giúp quân dân ta ăn no đánh thắng mọi kẻ thù.
Củ khoai tuy nhỏ bé nhưng lại là món ăn ngon, nhiều bổ dưỡng, ở nơi đồng bằng hay nơi núi cao, rừng rậm đâu đâu cũng có, những người nghèo khó ai ai cũng đều dùng được để no lòng…
