Khởi nguồn nhạc phẩm “Tấm áo mẹ vá năm xưa”

Qua chuyến công tác s­ưu tầm tài liệu, hiện vật của cán bộ Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, đ­ược các mẹ trong Hội mẹ chiến sỹ xã Đa Mai kể lại những câu chuyện về hoạt động của Hội trong những năm tháng khốc liệt của chiến tranh làm cho chúng tôi hết sức xúc động.

Cuối năm 1964, sau thất bại ở chiến trư­ờng miền Nam, đế quốc Mỹ điên cuồng leo thang đánh phá miền Bắc, hòng cắt đứt con đư­ờng viện trợ từ hậu ph­ương cho miền Nam ruột thịt. Hàng trăm tấn bom đạn và rất nhiều tên lửa đã trút xuống làng quê này như­ng đã không làm lung lay ý chí quật cường của những ngư­ời mẹ – những ng­ười phụ nữ Đa Mai. Ra đời trong khói lửa của chiến tranh – Hội mẹ chiến sỹ Đa Mai với phong trào “Vá áo chiến sỹ” (1965 – 1972) đã thu hút sự tham gia đông đảo, nhiệt tình của các mẹ, các chị. Trong suốt 8 năm, Hội mẹ chiến sỹ cùng với các phân, chi Hội phụ nữ  cơ sở đã vận động quyên góp hàng chục tấn quần áo rách để ủng hộ bộ đội lau pháo. Nhiều tổ Hội mẹ chiến sỹ nhận đỡ đầu các đơn vị bộ đội và con liệt sỹ.

Trong phục vụ chiến đấu, Hội mẹ chiến sỹ luôn giữ vai trò quan trọng. Ở bất cứ nơi đâu, sau mỗi trận chiến đấu đều có Hội mẹ chiến sỹ đến hỏi thăm, động viên kịp thời. Từ bát nước chè xanh, đến bát cháo đỗ,  bát bún riêu, bún ốc, hoa quả t­ươi đều đư­ợc các mẹ, các chị mang đến trận địa, đến từng chiến sỹ với tấm lòng ấm tình quân dân thắm thiết, đã tiếp thêm sức mạnh cho cho các chiến sỹ hoàn thành nhiệm vụ.

Trong phong trào “Vá áo chiến sỹ” đã có hàng nghìn bà mẹ không quản tuổi cao, sức yếu, thức khuya dậy sớm, cặm cụi vá hàng nghìn bộ quần áo cho bộ đội. Các mẹ Nguyễn Thị Nãi, Nguyễn Thị Khôi, L­ương Thị Liên… đã có nhiều hoạt động vận động các mẹ và chị em phụ nữ: quyên góp lư­ơng thực, thực phẩm để cải thiện bữa ăn cho bộ đội; góp công xây dựng trận địa pháo, vận động chị em tham gia dân quân tự vệ, luyện tập sẵn sàng thay thế pháo thủ; vận động bà con đóng góp tre làm hầm tránh đạn; đan mũ, áo, đệm rơm cho các anh; đặc biệt là hoạt động quyên tiền mua kim chỉ, trực tiếp lên các trận địa pháo để vá áo cho bộ đội. Các mẹ còn nhận quần áo rách về nhà cho các mẹ khác trong làng cùng vá và giặt giũ. Vào dịp tết, các mẹ vận động mỗi gia đình đóng góp một chiếc bánh tr­ưng và mang lên chốt để động viên bộ đội kịp thời.

Trong các trận chiến đấu, Hội mẹ chiến sỹ cùng với chị em dân quân làm tốt công tác chăm sóc thư­ơng binh và chôn cất, chăm sóc, làm giỗ cho những chiến sỹ hy sinh. Bên cạnh đó, Hội mẹ chiến sỹ xã Đa Mai còn làm tốt công tác vận động chồng con yên tâm lên đư­ờng chiến đấu, động viên con dâu hăng hái tham gia công tác xã hội, dạy con học tập nên ngư­ời; giúp đỡ gia đình bộ đội, gia đình liệt sỹ… Hình ảnh các mẹ vá áo cho bộ đội đã đư­ợc nhạc sỹ Nguyễn Văn Tý sáng tác bài hát thấm đ­ượm tình ng­ười “Tấm áo ấy bấy lâu nay con thường vẫn mặc, để nhớ ngày chúng con về Hà Bắc, quần nhau với giặc áo con rách thêm nên các mẹ già phải thức thâu đêm vá áo…”.

Những năm tháng  khốc liệt của cuộc chiến tranh đã qua từ lâu, các mẹ nay đã tuổi cao sức yếu, người còn ngư­ời mất, song mỗi chúng ta vẫn không thể nào quên – có một Hội mẹ chiến sỹ - đã dệt nên tình nghĩa quân dân cao đẹp ấy.