Mô hình "Nói không thách cưới"- mang ánh sáng về với buôn làng

Chị Ka Nhơn chia sẻ “Nhà mình nghèo lắm, không có tiền thách cưới cho nhà trai nên không làm đám cưới được. Bây giờ mình quyết định không làm đám cưới nữa, để tiền nuôi con ăn học thôi”

Trên địa bàn xã Gung Réhuyện Di Linh có 9 thôn, trong đó có 6 thôn với 2.440 hộ, 10.817 khẩu, đồng bào dân tộc thiểu số gốc Tây nguyên chiếm hơn 60% dân số, trình độ nhận thức còn hạn chế, việc áp dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất còn chậm, cơ sở hạ tầng còn thiếu thốn, đời sống vật chất còn gặp nhiều khó khăn. Bà con dân tộc thiểu số gốc Tây Nguyên nơi đây vẫn còn mang nhiều hủ tục lạc hậu. Trong đó "thách cưới"là một trong những luật tục đã ăn sâu bám rễ trong đời sống cộng đồng người Kơ Ho. Theo luật tục, nhà trai được thách cưới nhà gái bằng những lễ vật có giá trị như con trâu, ché rượu, khăn, ùi, tiền bạc… Cũng bởi luật tục này mà không ít cô gái nhà nghèo không thể bắt chồng, hoặc bắt được chồng thì lại phải gánh nặng nợ nần nhiều năm liền.

Hủ tục này đã và đang là gánh nặng của phụ nữ dân tộc và là sự cản trở rất lớn trong việc thực hiện các mục tiêu bình đẳng giới đã đề ra. Từ thực trạng trên những năm qua các cấp Hội phụ nữ Lâm Đồng đã trăn trở, tìm cách xây dựng mô hình "Nói không với hủ tục tập quán lạc hậu" trong vùng đồng bào dân tộc góp phần thực hiện chủ trương của Đảng về thực hiện nếp sống văn minh trong cưới, tang, lễ hội.

Được thành lập từ năm 2011 với 31 thành viên là những hội viên, phụ nữ rất tâm đắc với mục đích ý nghĩa của mô hình. Mô hình sinh hoạt 02 tháng 1 lần để tuyên truyền cho chị em các quy định của Nhà nước về tổ chức cưới hỏi, tang ma, về phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, lồng ghép với phong trào thi đua “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc” gắn với cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” về thực hành tiết kiệm. Đồng thời qua thực tế việc tang ma, thách cưới trong thôn chị em đã trao đổi thảo luận về những hệ quả để lại cho các gia đình, con emsau khi lo xong việc tang ma, cưới hỏi đặc biệt là các gia đình nghèo. Chị em đã nhận thức được rằng những luật tục tập quán do ông bà xưa truyền lại là quá nặng nề làm ảnh hưởng đến đời sống của con cháu.

Nhằm tạo sự đồng thuận của bà con trong thôn, Hội phụ nữ xã, Ban chủ nhiệm mô hình đã khéo léo vận dụng sự uy tín của già làng, trưởng họ, biết phối hợp chặt chẽ với các đoàn thể khác ở thôn nên mô hình “Nói không với thách cưới” của chi hội K’Long Trao 1 – xã Gung Ré đã thu được những kết quả bước đầu.

Qua 3 năm triển khai, mô hình đã thu hút thêm 41 chị tham gia, nâng tổng số thành viên mô hình đến nay là 72 chị. Hủ tục thách cưới từ 1 cây vàng trở lên và nhiều vật dụng có giá trị khác đã dần được xóa bỏ, đám tang chỉ để người chết ở trong nhà 2 ngày thay vì 3 - 5 ngày như trước đây. 3 năm qua, trong số 16 đám cưới của gia đình các thành viên tham gia mô hình thì có 13 đám cưới theo nếp sống mới bằng việc hai họ góp tiền đám cưới chung. Điển hình như chị Ka Nhền, chị Ka Huy, chị Ka Tris không đòi hỏi chỉ vàng nào. Về việc tang có 9 người chết thì có 7 người để ở nhà trong 2 ngày là mang đi chôn, 2 nhà để 3 ngày.

Chị Trần Thị Lệ, Chủ tịch Hội phụ nữ xã Gung Ré, huyện Di Linh cho biết "Thông qua mô hình này nhận thức chị em tiến bộ rõ rệt, chị em học tập lẫn nhau và tích cực hưởng ứng xây dựng đời sống văn hóa ngày càng tốt hơn" .

Từ khi mô hình được thành lập đến nay thôn K’Long Trao 1 đã không còn cảnh trai gái chia tay vì hủ tục thách cưới. Những cặp vợ chồng trẻ cũng không còn nỗi lo trả nợ cho gia đình đôi bên. Họ chung sống hạnh phúc và cùng nhau phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo. Hiện nay tỷ lệ hộ phụ nữ nghèo ở thôn cũng giảm xuống chỉ còn 1%. Hủ tục dần được đẩy lùi, cuộc sống buôn làng đã có nhiều khởi sắc. Kết quả này là nhờ sự quan tâm của Đảng, chính quyền địa phương, sự nỗ lực của hội phụ nữ xã và sự đồng tình, trách nhiệm của các thành viên mô hình đã có sức lan tỏa trong cộng đồng.