Một số nội dung đáng chú ý trong Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam 2019

Theo tổng kết 10 năm công tác quản lý xuất nhập cảnh của công dân Việt Nam, về cơ bản các quy định đã đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, tạo điều kiện cho công dân Việt Nam ra nước ngoài học tập, lao động, du lịch, khám chữa bệnh v.v... Tuy vậy, xuất phát từ yêu cầu cụ thể hoá quy định của Hiến pháp 2013 (Điều 23 về quyền tự do đi lại và cư trú trong nước, có quyền ra nước ngoài và từ nước ngoài về nước; điều 14 về đảm bảo quyền con người, quyền công dân theo Hiến pháp và pháp luật), đồng bộ và thống nhất các quy định về xuất nhập cảnh đang nằm rải rác ở nhiều luật, nghị định, thông tư, từ đòi hỏi cải cách thủ tục hành chính và áp dụng khoa học công nghệ trong quản lý xuất nhập cảnh, Luật Xuất cảnh, nhập cảnh (XC,NC) của công dân Việt Nam 2019 đã được xây dựng, được Quốc hội thông qua và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2020.

Luật XC,NC của công dân Việt Nam 2019 gồm 8 chương, 52 điều, quy định toàn diện, đầy đủ, kế thừa nhiều quy định còn thực hiện hiệu quả, đồng thời thay đổi, quy định mới một số nội dung  giúp tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong xuất nhập cảnh, nâng cao bảo hộ quyền công dân Việt Nam khi ra nước ngoài, tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất nhập cảnh.

Sau đây là một số nội dung đáng chú ý:

1. Có thẻ căn cước công dân, người dân được cấp hộ chiếu phổ thông lần đầu ở nơi thuận lợi.

Theo khoản 3 Điều 15 Luật XC,NC của công dân Việt Nam 2019, người đề nghị cấp hộ chiếu lần đầu thực hiện tại cơ quan Quản lý xuất nhập cảnh Công an cấp tỉnh nơi thường trú hoặc nơi tạm trú. Riêng người có thẻ căn cước công dân thực hiện tại Cơ quan Quản lý xuất nhập cảnh Công an cấp tỉnh nơi thuận lợi. Như vậy, người có thẻ Căn cước công dân đề nghị cấp hộ chiếu lần đầu được lựa chọn nơi cấp hộ chiếu  thay vì phải thực hiện ở nơi thường trú hoặc nơi tạm trú như quy định cũ.

Đồng thời, người đề nghị cấp hộ chiếu phổ thông từ lần thứ 02 cũng sẽ được thực hiện tại cơ quan Quản lý xuất nhập cảnh Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi thuận lợi hoặc cơ quan Quản lý xuất nhập cảnh Bộ Công an. Như hiện nay, chỉ trường hợp cấp lại hộ chiếu còn thời hạn mới được làm thủ tục tại cơ quan Quản lý xuất nhập cảnh Bộ Công an còn hộ chiếu hết hạn sẽ phải về Phòng Quản lý xuất nhập cảnh Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi thường trú hoặc nơi tạm trú.

2. Chỉ còn 04 loại giấy tờ xuất nhập cảnh.

Theo quy định Luật XC, NC của công dân Việt Nam 2019, các giấy tờ xuất nhập cảnh bao gồm:

- Hộ chiếu ngoại giao

- Hộ chiếu công vụ

- Hộ chiếu phổ thông

- Giấy thông hành.

Như vậy, so với Nghị định 136/2007/NĐ-CP ngày 17/8/2007 về xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam (quy định 8 loại giấy tờ cấp cho công dân Việt Nam để xuất nhập cảnh gồm hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu công vụ, hộ chiếu phổ thông, hộ chiếu thuyền viên,  giấy thông hành biên giới, giấy thông hành nhập xuất cảnh, giấy thông hành hồi hương, giấy thông hành), Luật XC,NC của công dân Việt Nam 2019 quy định chỉ còn 04 loại giấy tờ xuất nhập cảnh.

3.Cấp riêng hộ chiếu cho trẻ em dưới 9 tuổi, thời hạn 05 năm.

Theo quy định tại Nghị định 136/2007/NĐ-CP ngày 17/8/2007 về xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam, Nghị định 94/2015/NĐ-CP sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 136/2007/NĐ-CP, trẻ em dưới 9 tuổi được cấp chung hộ chiếu với cha mẹ theo đề nghị của cha mẹ, thời hạn 05 năm (Khoản 2 Điều 1). Quy định này khiến thời hạn hộ chiếu riêng của cha mẹ dù là 10 năm vẫn có thể bị rút ngắn khi phát sinh yêu cầu cấp chung với con dưới 9 tuổi. Luật XC, NC của công dân Việt Nam 2019 không còn đề cập đến việc cấp chung hộ chiếu mà quy định cấp hộ chiếu phổ thông cho người dưới 14 tuổi nói chung, có thời hạn 05 năm và không được gia hạn, không gắn chíp điện tử, được cấp theo thủ tục rút gọn.

4. Người từ đủ 14 tuổi trở lên được lựa chọn gắn hoặc không gắn chip điện tử vào hộ chiếu.

Hộ chiếu có thể được gắn chíp điện tử hoặc không gắn theo lựa chọn của người từ 14 tuổi trở lên. Đây là một trong những quyền của công dân được quy định tại điểm b khoản 1 Điều 5.

5. Cấp hộ chiếu phổ thông theo thủ tục rút gọn thay vì cấp giấy thông hành ngắn hạn.

Hộ chiếu phổ thông được cấp theo thủ tục rút gọn trong các trường hợp quy định tại Điều 17 Luật XCNC của công dân Việt Nam 2019, đó là:

- Người ra nước ngoài có thời hạn bị mất hộ chiếu phổ thông, có nguyện vọng về nước ngay;

- Người có quyết định trục xuất bằng văn bản của cơ quan có thẩm quyền nước sở tại nhưng không có hộ chiếu;

- Người phải về nước theo điều ước quốc tế hoặc thỏa thuận giữa Việt Nam với nước sở tại về việc nhận trở lại công dân;

- Người được cấp hộ chiếu phổ thông vì lý do quốc phòng, an ninh.

Hộ chiếu phổ thông cấp theo thủ tục rút gọn có thời hạn không quá 12 tháng và không được gia hạn./.