Tiếng lòng từ Toronto
Chỉ cần nhắc đến hai chữ “Việt Nam”, gương mặt Lil Greene trở nên rạng rỡ hẳn. Bà trở lại với những ký ức đầy sôi động cách đây hơn 40 năm.
Năm 1960, Tổ chức Voice of Women for Peace - VOW (Tiếng nói của phụ nữ vì hòa bình) được thành lập ở Canada mà Lil Greene là một trong những thành viên sáng lập. Để ủng hộ Việt Nam - một đất nước cách xa Canada hàng vạn kilometre mà bà mới chỉ biết đến qua truyền hình, báo chí - trong cuộc chiến tranh chống Mỹ, VOW phát động dự án đan quần áo gửi tặng trẻ em mang tên “The ontario Voice of Women Knitting Project”.
Dự án thu hút khoảng 1.500 phụ nữ khắp Canada và cả ở Mỹ. Bà Greene đã lấy ngôi nhà của mình ở số 75 Essex Street (Toronto, ontario) làm địa điểm tập kết “hàng” trước khi chuyển đến Vancouver để gửi sang Việt Nam. Trong 15 năm, từ 1960 đến 1975, dự án của Lil đã gửi tặng Việt Nam hơn 30.000 sản phẩm. Nhiều phương tiện truyền thông lúc đó đã nói về Lil và dự án. Mong rằng sẽ có ai đó từng được nhận một trong những tấm áo len mà Lil và những người phụ nữ Canada yêu hòa bình đã miệt mài đan ngày ấy, nay có thể biết rõ về nguồn gốc của món quà…
VOW cũng đồng thời tổ chức nhiều cuộc diễu hành, biểu tình phản đối chiến tranh ở Việt Nam. Trong đó, sự kiện nổi tiếng nhất là chuyến tàu tới Ottawa ngày 18-4-1970 để phản đối việc Chính phủ Canada ủng hộ Mỹ trong cuộc chiến tranh này. Cuộc chiến ở Việt Nam sớm chấm dứt cũng nhờ những người bạn quốc tế thầm lặng.
Sát cánh bên Lil là người bạn đời, ông Ray Stevenson (nay đã qua đời) - một nhà báo kỳ cựu và cũng là một người tích cực hoạt động chống chiến tranh của Mỹ tại Việt Nam. Ông là thành viên thuộc Tổ chức Canadian Aid for Vietnam Civilians (CAVC) - một tổ chức tình nguyện có trụ sở tại Vancouver, thành lập năm 1966. Những người Canada ủng hộ Việt Nam đã tập hợp trong tổ chức này với mục đích vận động viện trợ và giúp đỡ người Việt Nam đang bị chiến tranh, bao vây cấm vận. Đến cuối năm 1975, CAVC đã quyên góp và gửi tặng Việt Nam 200.000 đôla Canada tiền mặt và 46 chuyến hàng trị giá khoảng 275.000 đôla gồm quần áo trẻ em, chăn bông, thiết bị và dụng cụ y tế và trường học...
Những kỷ niệm gắn với quãng đời sôi động mà hai vợ chồng sát cánh cùng nhau không ngừng hoạt động, không ngừng đấu tranh để giúp đỡ nhân dân Việt Nam luôn sống trọn vẹn trong ký ức của Lil Greene. Kỷ niệm đáng nhớ và quí giá nhất đối với hai vợ chồng bà là chuyến thăm Việt Nam của ông Stevenson trong vai trò thư ký của Hội đồng Hòa bình thế giới (World Peace Council). Phái đoàn đã được Thủ tướng Phạm Văn Đồng đón tiếp tại Phủ chủ tịch trong chuyến thăm Việt Nam tháng 5-1980.
Những ký ức liên tục chảy về khi người phụ nữ phúc hậu tuổi 89 này được gặp những người đến từ Việt Nam. Bà đã trao lại cho những người bạn mới quen một số tài liệu và kỷ vật, ghi dấu những hoạt động “vì Việt Nam” của hai vợ chồng. Bà vẫn sẵn lòng trao tặng như thế, từ khi còn trẻ cho đến lúc tuổi đã cao. Một tình yêu Việt Nam thầm lặng, thủy chung kéo dài gần nửa thế kỷ. Và không ít người đã bị bất ngờ khi biết tin bản thân Lil Greene chưa một lần có dịp đến thăm Việt Nam./.
