Vẻ đẹp trang phục phụ nữ dân tộc Mường mang đậm dấu ấn của người Việt cổ

19/07/2022
Không lộng lẫy, rực rỡ như nhiều dân tộc khác, trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Mường trang nhã, hài hòa và mang đậm dấu ấn của người Việt cổ.
Thí sinh cuộc thi Người đẹp xứ Mường 2019 trong trang phục truyền thống của người Mường.

Một bộ trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Mường về cơ bản gồm những yếu tố sau: chiếc khăn trắng thắt trên đầu, người Mường gọi là bít trôốc (hoặc mũ); áo ngắn, có độ dài vừa chấm eo lưng; áo chùng, tương tự như áo ngắn nhưng được kéo dài xuống ngang đầu gối, phía dưới hơi xòe rộng, hai vạt áo buông tự do tạo cảm giác mềm mại (ngày nay thường chỉ thấy trong các lễ hội); yếm; váy, gồm hai phần chính là cạp váy và chân váy, cạp váy có màu sắc rực rỡ, được dệt rất công phu và là bộ phận nổi bật trên trang phục.

Nghệ thuật trang trí cạp váy trong trang phục truyền thống của phụ nữ Mường nằm trong dòng nghệ thuật Đông Sơn, được thể hiện qua bố cục, các họa tiết hình học và động vật được cách điệu trên cạp váy, tiêu biểu: hình tượng mặt trời ở trung tâm trống đồng được chuyển hóa thành các ngôi sao 8 cánh đứng san sát cạnh nhau thành một dải ngang trên cạp váy, hoặc những mô típ động vật như: hươu, gà, công, phượng, chân tim, rắn, rồng… thường thấy trên trống đồng cũng được mô phỏng lại trên cạp váy. Màu sắc cũng được lựa chọn rất kỹ lưỡng để trang trí, đảm bảo vừa rực rỡ nhưng vẫn phải hài hòa với tổng thể trang phục.

Người đẹp dân tộc Mường Nguyễn Thảo Liên trong trang phục truyền thóng tại cuộc thi Hoa hậu các dân tộc Việt Nam 2022 Thí sinh cuộc thi Người đẹp xứ Mường 2019

Nghệ thuật trang trí cạp váy của người phụ nữ Mường một mặt phản ánh những giá trị nhân sinh và vũ trụ luận của người Việt cổ, đồng thời nói lên óc thẩm mỹ, sáng tạo và đôi bàn tay khéo léo của những người đã dệt nên nó.

Khi mô tả về trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Mường, Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Từ Chi từng viết: "Họ không khắc lên gỗ, lên đá, lên đồ gốm, lên kim loại, không tạc tượng gỗ, tượng đá, không nặn tượng đất, không đúc tượng đồng mà họ dệt cái quan niệm thẩm mỹ của mình lên cạp váy phụ nữ! Cạp váy ở đây, là như tượng, như tranh!".

Đặc biệt, trong bộ trang phục của phụ nữ Mường, chiếc khăn đội đầu có ý nghĩa quan trọng. Khăn có màu trắng. Người Mường quan niệm màu trắng như một sự tinh khiết, thanh cao, là bầu trời, một cõi cực lạc và thoát tục nên phụ nữ Mường đội đầu bằng chiếc khăn màu trắng để thể hiện lòng kính trọng và tôn vinh.

Bên cạnh ý nghĩa về màu sắc, nét tinh tế, độc đáo, mang đậm tính triết học về nhân sinh quan của văn hóa Mường còn được thể hiện rất rõ trong cách đội khăn. Chiếc nút thắt của khăn nằm ở vị trí phía trên búi tóc thể hiện cho sự yên bình. Ngoài ra, bộ trang phục còn có áo chùng (chỉ mặc trong ngày lễ hội), khăn thắt áo, cạp cấu váy, vòng bạc, vòng cườm đeo cổ, đeo tay và bộ xà tích…

Nguyên liệu làm ra vải, màu nhuộm cho trang phục đều được đôi bàn tay khéo léo của người phụ nữ Mường lựa chọn từ trong thiên nhiên, từ cỏ cây hoa lá gần gũi với cuộc sống thường ngày của họ. Về màu sắc, phụ nữ Mường không ưa những những màu sắc quá chói gắt, rực rỡ; có những bộ phận trong trang phục được quy định thống nhất về màu sắc.

Trang phục truyền thống được phụ nữ dân tộc Mường sử dụng thường xuyên trong đời sống

Chẳng hạn, váy phải là màu đen hoặc xanh đen, khăn thắt trên đầu phải là màu trắng, không bao giờ người phụ nữ Mường dùng màu khác với tập quán đó, song không vì thế mà trang phục truyền thống của người phụ nữ Mường rơi vào tẻ nhạt, đơn điệu, bí quyết này nằm ở cách xử lý tinh tế về màu sắc trên áo ngắn, yếm, bộ tênh và nhất là màu sắc, hoa văn trên cạp váy.

Những phụ nữ Mường khi diện trang phục truyền thống gắn kết với phong thái nhẹ nhàng, duyên dáng cảm thấy tự tin, mềm mại và uyển chuyển hơn. Mỗi chi tiết trên trang phục không chỉ thể hiện giá trị văn hóa mà còn cho thấy sự khéo léo của những cô gái. Những cô gái Mường khoác trên mình bộ trang phục rực rỡ, tựa như những bông hoa đủ màu sắc rực rỡ giữa đại ngàn. Có lẽ chính những điều này đã khiến người phụ nữ Mường luôn cảm thấy tự hào khi khoác lên mình bộ trang phục truyền thống của dân tộc mình.

Trang phục Mường cùng với những bản sắc văn hóa dân tộc của nó đã bước qua cả giới hạn các buổi lễ hội, biểu diễn... dần trở thành trang phục thường ngày của người Mường xưa và nay.

Đi bất cứ đâu trên mảnh đất Hòa Bình ta cũng dễ dàng bắt gặp các "mế" Mường trong những bộ quần áo truyền thống. Khi ở nhà, tiếp khách hay thậm chí là lúc xuống đồng, phụ nữ Mường vẫn duyên dáng trong những chiếc váy đen, áo pắn. Đây là nét văn hóa đẹp của người dân tộc Mường thể hiện lòng tự tôn dân tộc, rất cần được phát huy để những giá trị văn hóa được bảo tồn ngay trong sinh hoạt thường ngày của đời sống.

PNVN

TÂM ĐIỂM

CÁC ĐỀ ÁN

Video