“Bông hồng thép” biểu tượng của REE

Người có công lớn trong xây dựng và tái thiết REE

Doanh nhân Nguyễn Thị Mai Thanh sinh ngày 25/12/1952 tại huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh. Sinh ra trong gia đình “danh gia vọng tộc” có truyền thống quân đội, bà là con gái của Trung tướng Nguyễn Thới Bưng – nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng.

Nối nghiệp cha, tháng 5/1968, bà Mai Thanh gia nhập quân ngũ khi mới 16 tuổi với nhiệm vụ đầu tiên là học về dược tá tại Sư đoàn 9, Chiến khu Đ, miền Đông Nam Bộ. 6 sau năm đó, bà làm việc với vai trò là một người lính quân y và được cử ra Bắc đào tạo vào năm 1973. Nhờ thành tích học tập xuất sắc, sau đó, bà Thanh Mai được đi du học tại CHDC Đức.

Tốt nghiệp chuyên ngành Cơ khí, mảng Điều hoà không khí, bà lập gia đình với một tiến sĩ hoá học người Việt tại Đức rồi cùng chồng trở về nước. Sau đó, bà trở thành kỹ sư của Xí nghiệp Quốc doanh liên hiệp Thiết bị lạnh (Tp. Hồ Chí Minh).

Năm 1984, bà Mai Thanh đã “ghi điểm” trong mắt đội ngũ lãnh đạo xí nghiệp bằng thực tài của mình khi lắp đặt thành công hệ thống lạnh lớn đầu tiên cho Nhà hát Hoà Bình. Nhờ vậy, năm 1985, bà đã được đề nghị kế vị chức Giám đốc xí nghiệp ở tuổi 33. Tuy tuổi đời còn rất trẻ và mới gắn bó với xí nghiệp được 3 năm song bà Mai Thanh vẫn mạnh dạn nhận lời, kèm theo điều kiện: “được phép lựa chọn đội ngũ cùng làm việc với mình”.

Khi đó, ở vị trí của mình, bà Mai Thanh có 200 nhân viên cấp dưới và phải đối mặt với hàng loạt khó khăn như: dàn nhân sự cấp cao như trưởng, phó phòng đồng loạt xin nghỉ việc, kho vật tư trống rỗng và tài khoản ngân hàng cạn kiệt. Để có tiền “nuôi quân”, bà đã quyết định vay vốn ngân hàng để nhập tủ lạnh đã qua sử dụng ở nước ngoài về, tân trang lại rồi bán kiếm lời, dần dần cầm cự được qua cuộc khủng hoảng tài chính vào năm 1986.

Năm 1992, với cương vị là người lãnh đạo, bà Mai Thanh đã dẫn dắt xí nghiệp của thực hiện cổ phần hoá và trở thành một trong những công ty cổ phần đầu tiên có vốn Nhà nước, vốn của cán bộ công nhân viên và vốn nước ngoài. Năm 1993, Công ty cổ phần Cơ Điện Lạnh (REE) được thành lập.

Tư tưởng tiên phong

Vào đầu những năm 90, ở thời kì đổi mới, nhiều toà cao ốc mọc lên tại Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh, cùng với đó là nhu cầu về sử dụng máy điều hoà, thiết bị lạnh tăng đột biến. Dù làm không hết việc ở mảng này, song bà Mai Thanh vẫn ấp ủ kế hoạch phải sản xuất máy điều hoà mang thương hiệu Việt thay vì chỉ làm đại lý phân phối cho các thương hiệu thế giới.

Trong những dịp đi công tác nước ngoài, nữ tướng của REE đã tìm được nguồn cung thiết bị, nguồn nhập khẩu linh kiện nhưng vướng mắc lớn nhất vẫn là vấn đề tài chính. Năm 1996, Dominic Scriven, nhà quản lý Quỹ VEIL bất ngờ tìm tới REE vì “nghe nói ở Tp. Hồ Chí Minh có một doanh nghiệp làm ăn khá và năng động nên thử đến tìm cơ hội hợp tác”. Đề nghị đầu tiên của ông với REE là một khoản vay 5 triệu USD theo hình thức trái phiếu chuyển đổi. Điều này chính là “mảnh ghép còn thiếu” để cho ra đời thương hiệu máy điều hoà Reetech của REE.

Khi cơn sóng lớn này vừa qua thì cơn sóng lớn khác lại ập tới. Cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997-1998 diễn ra đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến dòng vốn đầu tư tại Việt Nam. Nhiều công trình xây dựng bị đình trệ, hoạt động của REE cũng trở nên bấp bênh do phụ thuộc vào sự lên xuống của thị trường bất động sản. Trong những ngày tháng khó khăn này, bà Mai Thanh đã quyết đoán tái cấu trúc sản xuất, đưa nhà xưởng về Khu công nghiệp Tân Bình. Ở đây, dựa vào lợi thế mặt bằng rộng, mặt tiền đường Cộng Hoà, REE xây dựng cao ốc văn phòng cho thuê. Năm 2002, Công ty khánh thành toà E-Town với diện tích lên lớn 30.000m2. Chỉ trong 18 tháng, toà nhà này đã được lấp đầy bởi các văn phòng, công sở; điều này tạo nên cú huých để công ty xây dựng thêm gần 80.000m2 văn phòng cho thuê trong các năm sau đó.

Năm 2000 là một mốc son đáng nhớ với REE khi trở thành doanh nghiệp nhà nước đầu tiên phát hành trái phiếu quốc tế chuyển đổi, một trong hai cổ phiếu lên sàn đầu tiên ngay khi thị trường chứng khoán Việt Nam vừa chính thức đi vào hoạt động.

Điểm lại hành trình “vượt sóng dữ” của REE, không thể không nhắc tới công sức của vị nữ “thuyền trưởng” Nguyễn Thị Mai Thanh, người đã đưa ra những quyết sách linh hoạt, đột phá giúp chèo lái REE trở thành một tập đoàn lớn mạnh. Trước mỗi cuộc khủng hoảng, bà Mai Thanh lại tìm ra một hướng đi mới cho công ty.

Năm 2008, khi REE báo lỗ hơn 150 tỷ đồng, cổ phiếu có lúc mất giá tới 85% bà Mai Thanh đã kiên quyết cắt bỏ các khoản đầu tư tài chính, dồn lực vào đầu tư chiến lược và hạ tầng tiện ích. Vài năm trở lại đây, REE chuyển hướng đầu tư mạnh vào lĩnh vực điện, than và nước sạch bằng cách thu mua cổ phiếu của các đơn vị niêm yết và thực hiện các thương vụ M&A. Với chiến lược này, bà Mai Thanh đang hướng REE tới mô hình công ty Holdings – sở hữu các doanh nghiệp hàng đầu trong 3 lĩnh vực mũi nhọn: cơ điện lạnh, bất động sản và cơ sở hạ tầng tiện ích tại Việt Nam.

Năm 2014, doanh nhân Nguyễn Thị Mai Thanh đã được vinh danh bởi Tạp chí Forbes, bà đứng thứ 28 trong danh sách 48 nữ doanh nhân quyền lực nhất châu Á (ASIA Power Businesswomen) và là một trong 80 người giàu nhất sàn chứng khoán Việt.

Nói về “bông hồng thép” của REE, ông Nguyễn Thanh Vân – cựu Giám đốc Xí nghiệp Liên hợp Thiết bị lạnh (tiền thân của REE), người đã chọn bà Mai Thanh lên “kế nghiệp” khi ông về hưu – đã chia sẻ: “Cô ấy là một nhân viên xuất sắc, không bao giờ thỏa mãn với thành quả hiện tại mà luôn cố gắng. Cô ấy làm việc cật lực như những đồng nghiệp nam. Và tôi không quan tâm đến việc cô ấy có là con của một vị trung tướng hay không khi quyết định giao quyền lãnh đạo!”.