Phát triển công nghiệp dữ liệu, bảo đảm an toàn, an ninh mạng

Công nghiệp dữ liệu - tài nguyên mới của kỷ nguyên số

Thế giới đang bước vào thời kỳ mà dữ liệu trở thành yếu tố quan trọng không kém năng lượng, tài chính hay tài nguyên thiên nhiên. Trong nền kinh tế số, dữ liệu không chỉ phản ánh hoạt động xã hội mà còn là nguyên liệu đầu vào cho đổi mới sáng tạo, ra quyết định chính sách và phát triển sản phẩm công nghệ mới. Ai nắm được dữ liệu, người đó nắm được lợi thế cạnh tranh và khả năng kiến tạo tương lai.

Ở Việt Nam, việc phát triển công nghiệp dữ liệu đã được đặt trong các chiến lược và chương trình hành động của Chính phủ. Nghị quyết 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 và Chiến lược Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 (Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 3/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ) đều xác định dữ liệu là “nguồn lực mới” và là nền tảng của chuyển đổi số.

Trên thực tế, những năm gần đây, Việt Nam đã hình thành hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, bảo hiểm, y tế, đất đai, doanh nghiệp. Việc kết nối, liên thông và chia sẻ giữa các hệ thống dữ liệu đang dần được mở rộng, giúp rút ngắn quy trình thủ tục hành chính và nâng cao hiệu quả phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Sự hình thành và phát triển của công nghiệp dữ liệu không chỉ tạo ra ngành kinh tế mới, mà còn mở ra thị trường rộng lớn cho các doanh nghiệp công nghệ. Từ phân tích dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây đến các dịch vụ lưu trữ và khai thác dữ liệu mở - tất cả đều trở thành chuỗi giá trị có sức cạnh tranh toàn cầu. Khi dữ liệu được thu thập, lưu trữ và xử lý đúng cách, nó không chỉ phục vụ cho quản lý nhà nước mà còn thúc đẩy nghiên cứu khoa học, hoạch định chính sách và dự báo phát triển kinh tế - xã hội.

Tuy nhiên, dữ liệu chỉ thực sự có giá trị khi được quản lý an toàn, minh bạch và có khả năng chia sẻ. Nếu dữ liệu bị rò rỉ, bị độc quyền hoặc khai thác không kiểm soát, hậu quả sẽ rất nghiêm trọng - không chỉ làm mất niềm tin xã hội mà còn đe dọa đến an ninh quốc gia. Vì vậy, phát triển công nghiệp dữ liệu phải đi đôi với xây dựng thể chế, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, cũng như bảo đảm quyền riêng tư và quyền tiếp cận thông tin của người dân.

Việc sớm hình thành trung tâm dữ liệu quốc gia, thúc đẩy dữ liệu mở, xây dựng hành lang pháp lý cho kinh tế dữ liệu sẽ giúp Việt Nam không chỉ quản lý tốt hơn, mà còn khai thác được giá trị mới từ kho tài nguyên số khổng lồ của mình. Dữ liệu càng được chia sẻ, càng tạo ra giá trị; và khi giá trị đó quay trở lại phục vụ người dân, doanh nghiệp, chính phủ, nền kinh tế sẽ được tiếp thêm năng lượng phát triển.

An toàn, an ninh mạng - nền tảng của niềm tin số

Cùng với sự bùng nổ của dữ liệu và chuyển đổi số, các mối đe dọa về an toàn, an ninh mạng ngày càng trở nên phức tạp. Từ tấn công mạng quy mô lớn vào hệ thống tài chính, y tế, giáo dục, đến việc đánh cắp thông tin cá nhân, giả mạo giao dịch hay thao túng dư luận trên không gian mạng - tất cả đều gây ra thiệt hại không chỉ về kinh tế mà còn về uy tín, ổn định xã hội và chủ quyền quốc gia.

Trong bối cảnh đó, an toàn, an ninh mạng không thể được xem là vấn đề kỹ thuật thuần túy mà phải được coi là nhiệm vụ chính trị - kinh tế trọng yếu. Một quốc gia số chỉ có thể phát triển khi người dân, doanh nghiệp và cơ quan nhà nước cảm thấy an toàn trên môi trường mạng. Niềm tin số vì thế trở thành điều kiện tiên quyết cho sự vận hành của kinh tế số và xã hội số.

Những năm qua, Việt Nam đã có bước tiến quan trọng trong việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp lý về an toàn, an ninh mạng. Luật An ninh mạng, Chiến lược An toàn, an ninh mạng quốc gia và các chương trình đào tạo, tuyên truyền nhận thức cộng đồng đã tạo nền tảng cho quản lý thống nhất. Các cơ quan chuyên trách được củng cố, năng lực giám sát và ứng cứu sự cố mạng được nâng cao. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển nhanh của công nghệ, nguy cơ tấn công mạng cũng ngày càng tinh vi và khó lường, đòi hỏi năng lực phòng thủ phải được nâng lên một tầm mới.

Bảo đảm an ninh mạng không chỉ là trách nhiệm của cơ quan nhà nước, mà là nhiệm vụ chung của toàn xã hội. Doanh nghiệp cần đầu tư vào hệ thống bảo mật, huấn luyện nhân viên nhận diện rủi ro; người dân cần được phổ cập kỹ năng an toàn số để bảo vệ dữ liệu cá nhân. Trong khi đó, các cơ quan quản lý cần phối hợp chặt chẽ với doanh nghiệp công nghệ để phát triển các sản phẩm, dịch vụ an ninh mạng “Make in Viet Nam”, vừa phục vụ trong nước, vừa có khả năng cạnh tranh quốc tế.

Phát triển công nghiệp dữ liệu gắn với bảo đảm an toàn, an ninh mạng chính là con đường để Việt Nam bước vững vàng vào kỷ nguyên số. Ảnh minh họa.

Một nền kinh tế số không thể tồn tại nếu thiếu niềm tin số. Niềm tin đó bắt đầu từ sự minh bạch của Chính phủ trong quản lý dữ liệu, từ việc bảo vệ quyền riêng tư của công dân và từ khả năng phòng vệ chủ động trước các mối đe dọa mạng. Khi an ninh mạng được bảo đảm, doanh nghiệp sẽ mạnh dạn đầu tư, người dân yên tâm giao dịch, xã hội sẽ phát triển bền vững trên nền tảng công nghệ.

Bảo vệ dữ liệu - bảo vệ tương lai

Phát triển công nghiệp dữ liệu gắn với bảo đảm an toàn, an ninh mạng chính là con đường để Việt Nam bước vững vàng vào kỷ nguyên số. Dữ liệu là tài nguyên, an ninh mạng là tấm khiên; hai yếu tố này phải song hành để tạo nên nền tảng vững chắc cho quốc gia số.

Khi dữ liệu được khai thác có trách nhiệm, khi an ninh mạng được bảo đảm, Việt Nam không chỉ xây dựng được hệ thống quản trị hiện đại, minh bạch mà còn hình thành được niềm tin xã hội bền vững - yếu tố then chốt cho mọi tiến trình phát triển. Công nghiệp dữ liệu không chỉ là ngành kinh tế mới, mà còn là biểu hiện của một quốc gia biết tận dụng tri thức làm sức mạnh. Còn an ninh mạng chính là điều kiện để sức mạnh ấy được duy trì, bảo vệ và lan tỏa.

Một quốc gia muốn vươn lên phải làm chủ được dữ liệu, kiểm soát được hạ tầng số và bảo vệ được không gian mạng của mình. Khi dữ liệu trở thành tài nguyên quốc gia, khi an ninh mạng trở thành văn hóa ứng xử, Việt Nam sẽ có đủ năng lực, niềm tin và nội lực để tiến vào tương lai số một cách tự tin, bền vững và chủ động./.