Sản xuất an toàn để nghề trồng rau trở thành mũi nhọn hàng hóa

Ở độ cao trung bình hơn 1.000 m so với mực nước biển, khí hậu lạnh, thổ nhưỡng màu mỡ là điều kiện lý tưởng cho Mộc Châu phát triển các loại rau xanh ôn đới. Với lợi thế đó, năm 2011, các hội viên phụ nữ bản Tự Nhiên, xã Đông Sang, đã thành lập Tổ hợp tác sau đó phát triển lên thành HTX gồm 38 thành viên, với 15 ha sản xuất theo quy trình VietGAP.

Là người khởi xướng và vận động chị em liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm rau sạch theo chuỗi giá trị, bà Nguyễn Thị Luyến - Giám đốc HTX, cho biết trước đây, đồng bào dân tộc Thái, Mường, Mông vốn chỉ quen trồng ngô và một vài cây màu khác trên nương rẫy, nên việc vận động họ trồng rau theo quy trình VietGAP là chuyện không hề đơn giản.

Yêu cầu khắt khe

Sẵn vốn kiến thức từ hồi còn ở quê (Thường Tín, Hà Nội), lại chịu khó tìm tòi, học hỏi, bà Luyến trở thành đầu tàu truyền thụ kỹ thuật sản xuất rau an toàn cho bà con trong bản. Bà phải thử nghiệm trên chính thửa ruộng của gia đình, rồi lăn xả ngoài ruộng trực tiếp “cầm tay chỉ việc” làm cùng bà con. Mưa dầm thấm lâu, công sức của bà cũng được đền đáp xứng đáng, khi hoạt động sản xuất rau an toàn đi vào ổn định, thu nhập từ cây rau mang lại khấm khá hơn.

Sản xuất theo quy trình VietGAP, các thành viên trong HTX phải thực hiện yêu cầu khắt khe, như: Ghi chép nhật ký sản xuất rõ nguồn giống, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc “4 đúng” (đúng thuốc, đúng thời điểm, đúng liều lượng và đúng phương pháp) và bảo đảm thời gian cách ly...

38 hộ được chia làm 4 tổ. Mỗi tổ có một tổ trưởng hàng tuần tiến hành kiểm tra chéo để bảo đảm các hộ thành viên làm theo đúng quy trình. Cũng theo quy định của HTX, nếu ai vi phạm nhiều lần sẽ bị mời ra khỏi HTX. Sản phẩm làm ra được cơ quan có thẩm quyền lấy mẫu về kiểm tra.

Ví dụ như rau theo quy định phải cách ly 7 ngày sau khi sử dụng thuốc, đến ngày thứ 8 mới thu hoạch. Nhưng khi kiểm tra thấy dư lượng vẫn còn, HTX cũng không cho mang đi tiêu thụ. Cách thức sản xuất này vừa làm ra được sản phẩm sạch tới tay người tiêu dùng, vừa bảo đảm các điều kiện về an toàn lao động (ATLĐ) cho thành viên.

Phương thức canh tác mới

Bên cạnh đó, Ban quản lý HTX còn tích cực phối hợp với các ngành chức năng tổ chức nhiều đợt tập huấn ATLĐ, chuyển giao, ứng dụng khoa học kỹ thuật, giúp thành viên dần chuyển đổi phương thức sản xuất truyền thống, sang phương thức canh tác mới.

Trên cơ sở đó, HTX định hướng thành viên áp dụng tốt phương pháp sản xuất mới như: Sử dụng phân vi sinh, tận dụng phân hữu cơ có nguồn gốc vi sinh thay cho phân hóa học, thời gian cách ly với thuốc trước khi thu hoạch... Do đó, sản phẩm rau an toàn của HTX luôn có chất lượng tốt, được người tiêu dùng ưa chuộng.

Được sự hỗ trợ của tổ chức phi chính phủ JICA của Nhật Bản, Sở Nông nghiệp và Liên minh HTX tỉnh Sơn La, HTX đã đầu tư hỗ trợ nhà sơ chế, đóng gói đạt theo tiêu chuẩn kỹ thuật; xây dựng hoàn chỉnh hệ thống quản lý chất lượng bảo đảm ATLĐ, an toàn thực phẩm phù hợp với điều kiện thực tế của HTX.

Nhờ sự hỗ trợ của các đơn vị cùng quy trình sản xuất rau bài bản, bảo đảm ATLĐ cho người lao động nên các thành viên HTX yên tâm đầu tư sản xuất. Hiện, 15 ha trồng rau của HTX thì có 10 ha được đầu tư hệ thống tưới phun sương, van xoay, nhỏ giọt. Với lợi thế khí hậu mùa hè ở Mộc Châu mát mẻ hơn các nơi khác, các hộ tích cực áp dụng kỹ thuật để trồng các loại rau trái vụ, quanh năm nên tiêu thụ thuận lợi, giá trị kinh tế cao.

Với mô hình liên kết theo chuỗi giá trị, HTX Rau an toàn Tự Nhiên sản xuất và tiêu thụ mỗi năm khoảng 800 - 1.000 tấn rau sạch các loại. Giá bán sản phẩm luôn cao hơn khoảng 2.000 đồng/ kg so với rau sản xuất thông thường. Bình quân mỗi ha thu lãi khoảng 400 - 500 triệu đồng. Không chỉ giúp nhiều hộ thành viên vươn lên làm giàu, HTX còn tạo việc làm thường xuyên cho 6 lao động tại địa phương với tiền công 4 triệu đồng/người/tháng.