Ăn dặm hợp lý

1. Thời gian hợp lý: Từ tháng thứ 5 hoặc thứ 6, ngoài sữa mẹ, trẻ cần được ăn bổ sung các loại thực phẩm khác. Trong 4 - 6 tháng đầu chỉ cần cho trẻ bú mẹ.

2. Những lưu ý khi cho trẻ ăn dặm

- Cho trẻ ăn từ lỏng đến đặc, từ ít đến nhiều, tập cho trẻ quen dần với thức ăn mới.

- Lượng thức ăn và bữa ăn tăng dần theo tuổi, đảm bảo thức ăn hợp với khẩu vị của trẻ.

- Chế biến các thức ăn hỗn hợp giàu dinh dưỡng, sử dụng các thức ăn sẵn có tại địa phương.

- Khi chế biến đảm bảo thức ăn mềm dễ nhai và dễ nuốt.

- Tăng đậm độ năng lượng của thức ăn bổ sung: Có thể thêm dầu, mỡ hoặc vừng (mè), lạc (đậu phộng) hoặc bổ sung bột men tiêu hóa làm cho bát bột vừa thơm, vừa béo, mềm, trẻ dễ nuốt; lại cung cấp thêm năng lượng giúp trẻ mau lớn.

- Dụng cụ chế biến phải sạch sẽ, rửa tay sạch trước khi chế biến thức ăn và khi cho trẻ ăn.

- Cho trẻ bú mẹ càng nhiều càng tốt.

- Cho trẻ ăn nhiều hơn trong và sau khi bị ốm, cho trẻ ăn uống nhiều chất lỏng hơn đặc biệt khi bị ỉa chảy và sốt cao.

- Không nên cho trẻ ăn bột ngọt (mì chính) vì không có chất dinh dưỡng lại không có lợi.

- Không cho trẻ ăn bánh kẹo, uống nước ngọt trước bữa ăn vì cho ăn chất ngọt sẽ làm tăng đường huyết gây ức chế tiết dịch vị làm cho trẻ chán ăn, trẻ sẽ bỏ bữa hoặc ăn ít đi trong bữa ăn.

3. Thực phẩm ăn dặm của trẻ

Cần cho trẻ ăn nhiều loại thức ăn khác nhau. Các loại thức ăn tươi, sạch, giàu dinh dưỡng mà người lớn ăn được hàng ngày đều có thể cho trẻ ăn được, trừ rượu, bia và các loại gia vị chua, cay.

Trẻ nhỏ không cần kiêng dầu, mỡ, rau xanh, cá, tôm, cua, trứng ,thịt... vì một lượng nhỏ các loại thức ăn này cũng giúp cho trẻ khoẻ mạnh.

Thức ăn bổ sung gồm 4 nhóm, mỗi ngày phải cho trer ăn đủ 4 nhóm thực phẩm trên:

- Nhóm cung cấp chất đạm: thịt, cá, tôm, cua, trứng, sữa, đậu (đỗ, lạc), vừng...

- Nhóm cung cấp tinh bột: Gạo, mì, khoai, ngô...

- Nhóm cung cấp chất béo: dầu, mỡ, lạc, vừng...

- Nhóm cung cấp vitamin và chất khoáng: Rau, quả, đặc biệt các loại rau có màu xanh thẫm như: Rau ngót, rau muống, rau dền, rau cải, mồng tơi...và các loại quả có màu đỏ hoặc vàng: chuối, đu đủ, xoài...

4. Tô màu bát bột cho trẻ

Sử dụng nhiều loại thực phẩm nấu bột cho trẻ, làm cho bát bột của trẻ có màu sắc của các loại thực phẩm: màu xanh của rau (rau muống, rau ngót, rau cải), màu đỏ của rau dền..., màu vàng của trứng, cà rốt, bí đỏ và các loại thức ăn có màu vàng, màu da cam; màu nâu của thịt, cá, tôm, cua, lươn, nhộng, lạc, vừng...

5. Số lượng bữa của trẻ

- Từ 5 - 6 tháng tuổi: Bú mẹ là chính, thêm 1 - 2 bữa bột loãng và nước quả

- Từ 7 - 9 tháng tuổi: Bú mẹ, thêm 2 - 3 bữa bột đặc (10%) và nước quả hoặc hoa quả nghiền.

- Từ 10 - 12 tháng tuổi: Bú mẹ, thêm 3 - 4 bữa bột đặc và hoa quả nghiền.

- Từ 13 - 24 tháng tuổi: Bú mẹ, 4 - 5 bữa cháo và hoa quả

- Từ 25 - 36 tháng tuổi: 2 bữa cháo hoặc súp, 2 - 3 bữa cơm nát, sữa bò hoặc sữa dậu nành và hoa quả

- Từ 36 tháng trở đi: Cho trẻ ăn cơm như người lớn nhưng phải được ưu tiên thức ăn (thức ăn nấu riêng) nên cho ăn thêm 2 bữa phụ: Cháo, phở, bún, súp, sữa ....

Trong một ngày không nên cho trẻ ăn một món giống nhau.

6. Lượng đạm cho trẻ ăn một ngày

- Trẻ 5 - 6 tháng: 20 - 30 g thịt/cá/tôm (khoảng 2 - 3 thìa cà phê) băm nhỏ chia 2 bữa hoặc 1/2 lòng đỏ trứng gà hoặc 2 lòng đỏ trứng chim cút.

- Trẻ 7 - 12 tháng: 100 - 120 g thịt hoặc 150 g cá, tôm, hoặc 200 g đậu phụ trong 1 ngày chia 3 - 4 bữa (nếu cho trẻ ăn cả thịt, cá, tôm thì mỗi thứ chỉ cần 30 - 40g/ngày), hoặc 1 lòng đỏ trứng gà/bữa. Một tuần cho trẻ ăn từ 3 - 4 quả trứng.

- Trẻ 13 - 36 tháng: 120 - 150 g thịt hoặc 150 - 200 g cá, tôm, hoặc 250 g đậu phụ/ngày, hoặc 1 quả trứng gà/bữa (ăn cả lòng trắng) 1 tuần ăn từ 3 - 4 quả trứng.

- Trẻ từ 36 tháng trở lên: 200 g thịt hoặc 250 g cá, tôm, hoặc 300 g đậu phụ, mỗi ngày có thể cho trẻ ăn 1 quả trứng nhưng phải giảm bớt thịt hoặc cá đi (30 g thịt nạc lượng đạm tương đương với 1 quả trứng gà).

7. Chế biến thức ăn cho trẻ

Trẻ càng nhỏ càng phải xay nhỏ, băm nhỏ, giã nhỏ. Khi bắt đầu ăn bổ sung phải cho trẻ ăn cả cái, không nên chỉ ăn nước, kể cả rau cũng phải ăn cả cái.

- Trẻ 5 - 6 tháng tuổi:

Thời kỳ này, thức ăn cho trẻ là bột loãng gồm: 2 thìa cà phê (10g) bột gạo + 1/2 lòng đỏ trứng gà hoặc 2 thìa cà phê thịt, tôm, cá (giã nhuyễn, băm nhỏ) + 10 g rau xanh (1 thìa cà phê bột rau giã nhỏ)+ 1/2 - 1 thìa cà phê dầu ăn hoặc mỡ.

Trẻ 7 - 12 tháng tuổi:

Bát bột cho trẻ độ tuổi này gồm: 4 - 5 thìa cà phê (20 - 25g) bột gạo + 01 lòng đỏ trứng gà hoặc 3 thìa cà phê thịt, tôm, cá (giã nhuyễn , băm nhỏ) + 20 g rau xanh ( 2 thìa cà phê bột rau băm nhỏ) + 1 - 2 thìa cà phê dầu ăn hoặc mỡ: .

Trẻ 13 - 24 tháng tuổi:

Ở thời kỳ này, thức ăn cho trẻ là cháo thêm thịt, cá, trứng, tôm, gan, đậu phụ .... + rau xanh và dầu mỡ như nấu bột nhưng số lượng nhiều hơn.

Chú ý: đối với rau xanh, cho rau vào bột, cháo đã chín, đun sôi nhắc ra ngay.

Trẻ 24 - 36 tháng tuổi:

Thời kỳ này trẻ ăn cơm nát. Nấu cơm nhiều nước hơn bình thường, cho trẻ ăn với canh thịt, cá, tôm, cua trộn. không nên chỉ cho trẻ ăn nước rau luộc trộn cơm.

Hoặc có thể nấu cơm nát thập cẩm cùng với rau củ (bí đỏ, su hào, khoai tây, cà rốt…) xắt nhỏ 2 x 3 cm, thịt, cá băm nhỏ (30-40g) mỗi bữa và 1- 2 thìa dầu mỡ.

Trẻ trên 36 tháng:

Có thể cho trẻ ăn cơm như người lớn nhưng cần ưu tiên thức ăn và ăn thêm các bữa phụ. Cần xoá bỏ quan niệm cho rằng trẻ ăn cơm sớm sẽ cứng cáp, hoặc ăn xương ống, xương chân gà sẽ chống được còi xương! Nên nhớ rằng trẻ cần được ăn nhiều loại thức ăn khác nhau, ăn được nhiều thì trẻ sẽ mau lớn và cứng cáp dù đó là thức ăn lỏng và mềm.