Tai biến sản khoa: Phòng được không?

Các sự cố dễ gặp

Theo TS. Nguyễn Nhật Ánh, Phó Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, những tai biến sản khoa thường gặp nhất là băng huyết, tiền sản giật (ngộ độc thai nghén), vỡ tử cung, nhiễm khuẩn hậu sản, uốn ván rốn và nhau tiền đạo. Trước khi chuyển dạ, thai phụ có thể bị phong huyết tử cungnhau (nhau bong non). Đây là một trong những biến chứng nặng của tình trạng nhiễm độc thai nghén. Tình trạng này xảy ra đột ngột, diễn tiến rất nhanh, trong một số trường hợp có thể gây tử vong cả mẹ lẫn con. Lí do vì nhau là nguồn cung cấp dinh dưỡng nuôi sống chính từ mẹ sang thai nhi, nếu nhau bong sớm, không mổ lấy thai kịp thời thì thai nhi sẽ chết.

Một tai biến nguy hiểm khác trong giai đoạn này là nhau tiền đạo. Có thể vì lí do đa thai, viêm niêm mạc tử cung, sinh nhiều lần hoặc thai phụ có tiền sử nạo phá thai... mà bánh nhau bám thấp xuống vùng eo tử cung và che một phần hay toàn bộ lỗ trong cổ tử cung, cản trở đường ra của thai dẫn đến xuất huyết ồ ạt, gây nguy cơ tử vong cả mẹ lẫn con. Bên cạnh đó, tai biến vỡ tử cung do sẹo mổ cũ, sang chấn, cơn co tử cung quá mạnh... cũng vô cùng nguy hiểm. Ngoài ra, sau khi chuyển dạ, thai phụ có thể gặp những tai biến khác như: thuyên tắc mạch ối, chảy máu, đờ tử cung. Trong trường hợp sản phụ tử vong tại bệnh viện Hóc Môn (TP. Hồ Chí Minh), ban đầu được cho là nguyên nhân tắc ối là ví dụ.

Theo các chuyên gia sản khoa, tỉ lệ sản phụ gặp tai biến thuyên tắc ối khi sinh khoảng 1/8.000 đến 1/80.000 ca sinh. Thuyên tắc ối xảy ra rất đột ngột, tương tự sốc thuốc và không có dự báo trước. Do đó, việc chẩn đoán thuyên tắc ối rất khó. Cơ chế gây thuyên tắc ối có thể hiểu như sau: Khi có cơn co tử cung, nước ối (có chứa các thành phần từ thai nhi như phân su, lông tóc...) có thể bị bơm vào vòng tuần hoàn của mẹ qua cửa tĩnh mạch ở cổ tử cung, từ đó gây thuyên tắc mạch phổi. Điều này khiến sản phụ đột ngột tím tái, tụt huyết áp, rối loạn đông máu, gây chảy máu ồ ạt và dễ tử vong. Thai nhi cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng do mẹ bị suy hô hấp và tuần hoàn nên cũng thường tử vong.

Sai lầm chết người

TS. Nguyễn Viết Tiến, Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương, Thứ trưởng Bộ Y tế, cho biết, có những tai biến sản khoa phức tạp, ngay cả nền y học của các nước tiên tiến cũng chưa xử lý ngay được mà chỉ là hạn chế tối đa. Với phụ nữ, ngay từ lúc mang thai đã có những nguy cơ tai biến, trong đó có những tai biến xảy ra rất nhanh, đôi khi bác sĩ không trở tay kịp mặc dù có đầy đủ trang thiết bị kỹ thuật cao. Vì thế, câu nói “chửa cửa mả” của người xưa vẫn luôn đúng. Do đó, phụ nữ khi sinh đẻ luôn tiềm ẩn nguy cơ mà khó ai có thể dự đoán hết được.

Tuy nhiên, tai biến sản khoa có thể thuyên giảm nếu thai phụ tuân thủ khám thai định kỳ để bác sĩ tiên lượng cuộc chuyển dạ, hạn chế tối đa tai biến. Nhưng trong thực tế, nhiều phụ nữ mang thai thường mắc sai lầm là chỉ chú trọng siêu âm hằng tháng để kiểm tra sức khỏe thai nhi và coi như đã hoàn thành nhiệm vụ mà quên không khám sức khỏe của mình để kiểm tra sức khỏe tổng thể như xét nghiệm máu xem có thiếu máu; đo huyết áp; xét nghiệm nước tiểu để chẩn đoán có bị viêm niệu đạo, viêm thận; xét nghiệm gan để biết có viêm gan hay không hoặc kiểm tra tim mạch... Khi bỏ qua những kiểm tra này khiến thai phụ khó được tiên lượng tai biến, nếu có. Vì vậy, để mang thai và sinh nở an toàn, thai phụ cần phải thăm khám thai một cách cẩn thận theo tư vấn của bác sỹ, đặc biệt là làm các xét nghiệm liên quan để phòng những bất trắc có thể xảy ra khi “vượt cạn”.