Hội LHPN Việt Nam tham gia xây dựng Luật Tư pháp người chưa thành niên 2024

Luật Tư pháp người chưa thành niên có thể nói là một dấu ấn nổi bật của Quốc hội khóa XV về công tác cải cách tư pháp. Luật quy định về xử lý chuyển hướng, hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội; thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên là người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị buộc tội, bị hại, người làm chứng; thi hành án phạt tù, tái hòa nhập cộng đồng đối với người chưa thành niên; nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân, gia đình trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên.

Thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên phải bảo đảm đơn giản, thân thiện, phù hợp với tâm lý, lứa tuổi, mức độ trưởng thành và khả năng nhận thức của người chưa thành niên (Điều 6); quan tâm đến nhu cầu chính đáng của người chưa thành niên về giới tính, của người chưa thành niên là người dân tộc thiểu số, đối tượng dễ bị tổn thương (Điều 7).

Đáng chú ý, Luật quy định 12 biện pháp xử lý chuyển hướng đối với người chưa thành niên phạm tội như: Khiển trách; Xin lỗi bị hại; Bồi thường thiệt hại; Giáo dục tại xã, phường, thị trấn; Quản thúc tại gia đình; Hạn chế khung giờ đi lại; Cấm tiếp xúc với người có nguy cơ dẫn đến người chưa thành niên phạm tội mới; Cấm đến địa điểm có nguy cơ dẫn đến người chưa thành niên phạm tội mới, Tham gia chương trình học tập, dạy nghề; Tham gia điều trị hoặc tư vấn tâm lý; Thực hiện công việc phục vụ cộng đồng; Giáo dục tại trường giáo dưỡng (Điều 36)

Vai trò của Hội LHPN Việt Nam trong quá trình xây dựng Luật:

Trong quá trình xây dựng Luật Tư pháp người chưa thành niên, để đảm bảo phù hợp với thực tiễn, Trung ương Hội LHPN Việt Nam đã triển khai lấy ý kiến của 63 tỉnh, thành Hội; tham vấn ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, các cơ quan hữu quan… Tổ chức Hội nghị phản biện xã hội với sự tham gia của gần 60 đại biểu đến từ các bộ ngành và chuyên gia, trong đó có cơ quan chủ trì soạn thảo. Sau hội nghị, TW Hội đã ban hành các công văn góp ý, văn bản phản biện xã hội gửi đến cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra dự thảo Luật; đảm bảo các ý kiến được tiếp thu tối đa về bình đẳng giới, quyền con người, quyền công dân, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên.

18 ý kiến của Hội LHPN Việt Nam được tiếp thu vào Luật, nổi bật là:

- Trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận trong tuyên truyền, vận động đoàn viên, hội viên, các tầng lớp Nhân dân thực hiện Luật; tham gia giám sát, phản biện xã hội trong lĩnh vực tư pháp người chưa thành niên; hỗ trợ, giúp đỡ, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên (Điều 30).

- Trách nhiệm Hội LHPN Việt Nam trong quá trình tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của phụ nữ và trẻ em gái đã được thể hiện rõ nét trong Luật, cụ thể: Hội LHPN Việt Nam phải có mặt, tham gia đầy đủ các hoạt động tố tụng và các hoạt động khác theo quyết định hoặc yêu cầu của cơ quan, người có thẩm quyền (khoản 2 Điều 31); trong danh sách theo thứ tự ưu tiên thực hiện giám sát thi hành quyết định biện pháp xử lý chuyển hướng tại địa phương (điểm b khoản 2 Điều 73) và trực tiếp giám sát thi hành quyết định áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng theo thứ tự ưu tiên (điểm c khoản 2 Điều 75); có quyền và nghĩa vụ tham gia tố tụng theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng (khoản 1 Điều 133); giúp đỡ người chưa thành niên tái hòa nhập cộng đồng (điểm a khoản 2 Điều 173)…

Luật Tư pháp người chưa thành niên 2024 thể hiện tính nhân đạo, nhân văn sâu sắc, giúp các em có cơ hội làm lại cuộc đời. Điều này cũng phù hợp với các nguyên tắc quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên hợp quốc về Quyền trẻ em (UNCRC).