Thúc đẩy hợp tác quốc tế trong phòng ngừa và đấu tranh tội phạm mạng

Trong khuôn khổ Lễ mở ký và Hội nghị cấp cao Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng tại Hà Nội, sáng 26/10, đã diễn ra Tọa đàm cấp cao với chủ đề "Thúc đẩy hợp tác quốc tế trong phòng ngừa và đấu tranh tội phạm mạng: Cách tiếp cận quốc gia trong triển khai Công ước về chống tội phạm mạng”. Ông Neal Jetton, Giám đốc Ban phòng, chống tội phạm mạng của Interpol chủ trì phiên Tọa đàm.

Tham dự Tọa đàm có: Thượng tướng Phạm Thế Tùng, Thứ trưởng Bộ Công an, ông Neal Jetton, Giám đốc Ban phòng, chống tội phạm mạng của Interpol; cùng các diễn giả đến từ các nước Australia, Vương quốc Anh, Cộng hòa Séc…

Phát biểu tại Tọa đàm, Thượng tướng Phạm Thế Tùng, Thứ trưởng Bộ Công an cho biết: Hiện nay, các nguy cơ về tội phạm xuyên quốc gia luôn thường trực, đe dọa an ninh, chủ quyền của các quốc gia trên thế giới, trong đó tội phạm mạng nổi lên là một thách thức đặc biệt nguy hiểm bởi loại tội phạm này không có biên giới. Do đó, một quốc gia đơn lẻ không thể phòng ngừa, đấu tranh triệt để đối với loại tội phạm này mà cần có sự hợp tác, hỗ trợ của cộng đồng quốc tế.

Thượng tướng Phạm Thế Tùng, Thứ trưởng Bộ Công an phát biểu tại Tọa đàm. (Ảnh: Bộ Ngoại giao)

Theo đánh giá của của Thứ trưởng Phạm Thế Tùng, trong những năm qua, hoạt động hợp tác quốc tế giữa lực lượng thực thi pháp luật của các nước trên thế giới trong phòng, chống tội phạm mạng đang diễn ra rất quyết liệt, nhất là trong các khuôn khổ hợp tác đa phương của Liên hợp quốc và Interpol. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình hợp tác quốc tế giữa các quốc gia vẫn nổi lên những khó khăn, vướng mắc nhất là vấn đề pháp lý.

“Hiện nay, đang thiếu một văn bản quy phạm pháp luật mang tính toàn cầu điều chỉnh quan hệ hợp tác của các quốc gia trong phòng, chống tội phạm mạng nên kết quả đấu tranh với tội phạm này còn hạn chế; nhiều vụ án, vụ việc không thể điều tra, truy tố các đối tượng phạm tội do có sự không đồng nhất giữa hệ thống pháp luật của các quốc gia”, Thứ trưởng Phạm Thế Tùng chia sẻ.

Bà Jessica Hunter, Đại sứ Australia về các vấn đề an ninh mạng và công nghệ trọng yếu (Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc) phát biểu tại Tọa đàm. (Ảnh: Bộ Ngoại giao)

Nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của việc ra đời Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, Thứ trưởng Phạm Thế Tùng cho rằng, đây là công cụ pháp lý toàn cầu đầu tiên của Liên hợp quốc nhằm tăng cường hợp tác quốc tế trong điều tra, truy tố và ngăn chặn tội phạm mạng. Với Việt Nam, Công ước không chỉ mở ra cơ hội chia sẻ dữ liệu, bằng chứng điện tử và kinh nghiệm điều tra với các quốc gia khác, mà còn tạo điều kiện để đồng bộ hóa hệ thống pháp luật trong nước theo chuẩn mực quốc tế, thúc đẩy xây dựng một không gian mạng an toàn, minh bạch và có trách nhiệm trong kỷ nguyên số.

Thứ trưởng Phạm Thế Tùng nhấn mạnh, trong thời đại không gian số, đứng trước những khó khăn và thách thức của tội phạm mạng, chúng tôi cho rằng hợp tác quốc tế phòng, chống tội phạm là yêu cầu bắt buộc. Thực tế, thời gian vừa qua, lực lượng Công an Việt Nam luôn hợp tác chặt chẽ với Cơ quan thực thi pháp luật các nước, các tổ chức quốc tế, các đơn vị tư nhân trong phòng ngừa các loại tội phạm xuyên quốc gia nói chung và tội phạm mạng nói riêng, góp phần duy trì trật tự, an toàn xã hội, hướng tới mục tiêu chung là bảo đảm an ninh, an toàn cho khu vực, thế giới và người dân mỗi nước.

Nhận định, trong thời gian tới, tình hình tội phạm xuyên quốc gia nhất là tội phạm mạng sẽ tiếp tục có nhiều diễn biến phức tạp, thay mặt Bộ Công an Việt Nam, Thứ trưởng Phạm Thế Tùng đề nghị lực lượng thực thi pháp luật của các nước trên thế giới, các tổ chức quốc tế tiếp tục hợp tác chặt chẽ hơn nữa để triển khai có hiệu quả Công ước của Liên hợp quốc về tội phạm mạng.

Cụ thể, các quốc gia sớm hoàn thiện thủ tục tham gia Công ước và tập trung nội luật hóa các quy định của Công ước vào hệ thống pháp luật quốc gia, như việc hình sự hóa các hành vi vi phạm, quy định trong trao đổi chứng cứ điện tử, quản lý các hình thái mới của công nghệ số..., bảo đảm tuân thủ và thực thi đầy đủ các điều khoản của Công ước.

Cùng với đó, trong quá trình thực thi Công ước, các quốc gia cần áp dụng linh hoạt các quy định của Công ước cũng như pháp luật quốc gia để nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế trong điều tra, xử lý các vụ việc liên quan đến tội phạm mạng; các quốc gia tăng cường hợp tác công-tư trong phòng, chống tội phạm mạng. Trên thực tế, các doanh nghiệp công nghệ, ngân hàng, nhà cung cấp dịch vụ mạng, sàn giao dịch tiền ảo,... nắm giữ thông tin liên quan đến danh tính, hành vi và phương thức hoạt động của các đối tượng phạm tội, các dữ liệu trao đổi giữa người dùng và đối tượng. Đây là nguồn chứng cứ quan trọng giúp cơ quan điều tra, cơ quan thực thi pháp luật các nước đấu tranh, xử lý tội phạm mạng.

Các quốc gia cần thường xuyên chia sẻ kinh nghiệm trong phòng, chống tội phạm mạng, nhất là những phương thức thủ đoạn phạm tội mới; chuyển giao công nghệ, các công cụ được sử dụng để hỗ trợ quá trình thu thập chứng cứ điện tử; kinh nghiệm xây dựng các Trung tâm chuyên ngành ứng phó khẩn cấp với các loại tội phạm mạng.

Các đại biểu tham dự Tọa đàm. (Ảnh: Bộ Ngoại giao)

Các quốc gia cần hợp tác chặt chẽ trong xây dựng chiến lược tuyên truyền, giáo dục cộng đồng về an toàn thông tin mạng. Mỗi người dân, tổ chức cần trở thành "lá chắn đầu tiên" trên không gian mạng, có kiến thức tham gia môi trường số an toàn, lành mạnh, biết cách tự bảo vệ mình trước những chiêu thức lừa đảo, xâm nhập, đánh cắp dữ liệu ngày càng tinh vi của tội phạm mạng.

Liên hợp quốc và Tổ chức Cảnh sát hình sự quốc tế cần tăng cường vai trò điều phối các hoạt động hợp tác quốc tế trong chia sẻ thông tin tội phạm, phối hợp điều tra chung các vụ án liên quan đến tội phạm mạng; truy bắt các đối tượng phạm tội trên không gian mạng, hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo nâng cao năng lực phòng chống tội phạm mạng,... cho lực lượng thực thi pháp luật các quốc gia.

Tại Tọa đàm, các đại biểu đại diện các nước đã nhất trí cho rằng, Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng vừa được ký tại Hà Nội ngày 25/10 là một văn kiện quan trọng, là cơ sở pháp lý toàn cầu đầu tiên của Liên hợp quốc nhằm tăng cường hợp tác quốc tế trong điều tra, truy tố và ngăn chặn tội phạm mạng.

Chia sẻ tại Tọa đàm, bà Jessica Hunter, Đại sứ Australia về các vấn đề an ninh mạng và công nghệ trọng yếu (Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc) cho biết, tại Australia tình trạng đăng ảnh nhạy cảm của trẻ em, nhắn tin quấy rối, xâm phạm tình dục đối với trẻ em gia tăng mạnh và đã trở thành vấn nạn.

Do đó, để hạn chế tình trạng trên cũng như để bảo vệ công dân trong kỷ nguyên chuyển đổi số, các cơ quan hữu quan của Australia tích cực phối hợp tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, trên môi trường mạng. Cùng với đó, Australia đã thực hiện nhiều sáng kiến và biện pháp, cách tiếp cận tổng thể toàn diện từ mọi cơ quan chức năng Chính phủ. Có ủy ban về an toàn mạng, chịu trách nhiệm về nâng cao nhận thức và thực hành nhiều hoạt động khác nhau, xây dựng các công cụ cho người dân. Hướng tới bảo vệ nạn nhân tội phạm mạng, đặc biệt là phụ huynh. Cần tiếp cận trọng điểm với những đối tượng dễ bị tổn thương như trẻ em, nạn nhân xâm hại tình dục… đồng thời cần đảm bảo người dân có cơ chế báo cáo.

Bà Marta Pelechová - Đặc phái viên về không gian mạng (Bộ Ngoại giao Czech) chia sẻ tại Tọa đàm. (Ảnh: Bộ Ngoại giao)

Theo Đại sứ Jessica Hunter, mỗi quốc gia không thể hành động đơn lẻ mà cần có sự hợp tác chặt chẽ với nhau, cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm để triển khai có hiệu quả Công ước của Liên hợp quốc về tội phạm mạng. Australia sẵn sàng hợp tác với các quốc gia trong lĩnh vực phòng chống tội phạm mạng.

Bà Marta Pelechova - Đặc phái viên về không gian mạng (Bộ Ngoại giao Czech) chia sẻ, ở Cộng hòa Czech, bên cạnh các loại hình lừa đảo trên không gian mạng như nhắn tin lừa đảo tài chính-đầu tư, lừa đảo tình cảm, tội phạm mạng còn tấn công vào các cơ quan, các cơ sở trọng yếu của Chính phủ. Cùng với đó, các loại hình nhắn tin lừa đảo tài chính-đầu tư, việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để lừa đảo cũng gia tăng mạnh.

“Là thành viên của Liên minh châu Âu, Cộng hòa Czech luôn cập nhập tình hình, luôn hợp tác với các nước trong Liên minh châu Âu. Qua đó, có thể phân tích tình hình về tội phạm mạng, tổng hợp dữ liệu thông tin của các cơ quan lập pháp làm cơ sở để từng bước tiến hành luật hóa, phù hợp với tình hình thực tiễn hiện nay”, bà Marta Pelechova cho biết.

Chỉ ra những loại tội phạm mạng, đặc biệt là việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để lừa đảo trên không gian mạng, ông Dennis Casares Benítez, chuyên gia từ Bộ Ngoại giao Cuba cho rằng, Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng là một văn kiện quan trọng, tuy nhiên trong quá trình tiếp cận quốc gia trong triển khai Công ước, chúng ta cần bổ sung thêm và mở rộng phạm vi của các loại tội phạm mạng, cần điều chỉnh các luật trong nước phù hợp với các quy định của quốc tế.

Ông Dennis Casares Benítez, chuyên gia từ Bộ Ngoại giao Cuba chia sẻ tại Tọa đàm. (Ảnh: Bộ Ngoại giao)

"Trong bối cảnh hiện nay, tình trạng sử công nghệ nhân tạo (AI) gia tăng mạnh như hiện nay, các văn bản khi xây dựng, điều chỉnh phải có tầm nhìn xa và có tính dự báo, tránh lạc hậu lỗi thời với sự phát triển mạnh mẽ của thời đại công nghệ số", ông Dennis Casares Benítez nhấn mạnh.

Tại Tọa đàm, các đại biểu đại diện các nước đã nhấn mạnh đến sự cần thiết của việc tăng cường hợp tác quốc tế trong điều tra, truy tố và ngăn chặn tội phạm mạng. Tăng cường hợp tác sẽ giúp các quốc gia chia sẻ dữ liệu, bằng chứng điện tử và kinh nghiệm điều tra với nhau; đồng thời tạo điều kiện để đồng bộ hóa hệ thống pháp luật theo chuẩn mực quốc tế, góp phần thúc đẩy xây dựng một không gian mạng an toàn, minh bạch và có trách nhiệm trong kỷ nguyên số.