Bình đẳng giới trong gia đình

Trong phần lớn các gia đình đã có sự chia sẻ giữa nam và nữ khi thực hiện 4 vai trò làm ra kinh tế, tái sản xuất sức lao động, tham gia hoạt động xã hội và cộng đồng ngày càng rõ nét hơn. Các nghiên cứu trong 5 năm trở lại đây cho thấy trên 95% phụ nữ và nam giới trong các gia đình đều tham gia các hoạt động tạo thu nhập. Khoảng 51% cùng chăm sóc, giáo dục con và chăm sóc các thành viên khác trong gia đình. Vợ chồng cùng bàn bạc, tôn trọng ý kiến của nhau trước khi quyết định các vấn đề lớn trong gia đình và việc công nhận giá trị của con trai, con gái trong gia đình, tôn trọng ý kiến, quan tâm, chăm sóc và tạo điều kiện về mọi mặt cho con trai, con gái đã bắt đầu hình thành xu hướng tương đối phổ biến ở nhiều địa phương…

Tuy nhiên trên thực tế, bình đẳng giới trong gia đình còn khá nhiều điều bất cập, thể hiện trên một số điểm sau:

Chỉ có 1/3 phụ nữ là chủ hộ gia đình, chủ yếu là những người goá chồng, ly hôn, ly thân hoặc không lấy chồng nhưng có con. Rất ít phụ nữ là chủ hộ trong các gia đình có đầy đủ cả vợ và chồng. Nguyên nhân chính là phong tục tập quán và tư tưởng truyền thống luôn khẳng định nam giới là trụ cột, là người quyết định chính mọi công việc trong gia đình và thành thạo mọi công việc xã hội nên họ phải là chủ hộ.

Phần lớn công việc lao động gia đình (gồm nội trợ, nuôi dạy con và chăm sóc các thành viên khác trong gia đình) được coi là trách nhiệm và là “thiên chức” của người vợ. Việc kiếm ra tiền thuộc trách nhiệm chính của chồng và đó mới là việc lớn. Điều này có nghĩa là sự nhìn nhận của người chồng và xã hội về vị thế của người phụ nữ trong gia đình, nhất là vai trò làm ra kinh tế của họ rất mờ nhạt. Mặc dù thực tế phụ nữ vẫn cùng chồng thực hiện các hoạt động tăng thu nhập đồng thời mất nhiều thời gian để làm việc gia đình.

Sự chia sẻ lao động gia đình của nam giới hầu như không đáng kể, không thường xuyên, liên tục và hầu như chỉ được thực hiện khi được phụ nữ“nhờ” vì mệt mỏi, ốm đau, có công việc đột xuất, phải đi xa hoặc vì lý do nào đó không còn khả năng lao động.

Sự không thừa nhận vai trò của phụ nữ, không chia sẻ công việc với phụ nữ của nam giới còn là nguyên nhân để củng cố thêm sự khắt khe của dư luận xã hội đối với người phụ nữ theo cách nhìn nhận và suy nghĩ "nam hướng ngoại", "nữ hướng nội",“phụ nữ nên đứng sau nam giới một chút”, “nam giới có thể ăn nhậu, đi sớm về khuya được, phụ nữ mà đi như vậy là có vấn đề”…

Sử dụng biện pháp tránh thai là một trong những điều kiện quan trọng để giảm tỉ lệ sinh là trách nhiệm của cả nam và nữ. Tuy nhiên, trên thực tế, phần lớn trách nhiệm này do phụ nữ đảm nhiệm do quan niệm phụ nữ là người trực tiếp sinh đẻ nên thực hiện biện pháp thuận lợi hơn nam giới. Mặt khác, bản thân phụ nữ nhận thức được những bất lợi về sức khoẻ đối với mình nếu không tránh thai nên họ buộc phải sử dụng các biện pháp tránh thai. Gánh nặng này cùng với thiên chức mang thai, sinh từ 1-2 con và là người thực hiện chính các công việc trong gia đình dẫn đến tình trạng sức khoẻ của phụ nữ đã yếu lại càng bị suy giảm hơn, tình trạng phụ nữ suy dinh dưỡng trường diễn, phụ nữ mang thai thiếu máu, thiết sắt chiếm tỉ lệ cao tương đối phổ biến ở hầu hết các địa phương.

Do tư tưởng phong kiến lạc hậu còn tồn tại khá phổ biến trong nhiều người, nên khi gia đình không sinh được con trai để “nối dõi tông đường”, người ta thường đổ lỗi cho phụ nữ. Chính điều này đã nâng vị thế của con trai trong các gia đình lên bậc cao hơn con gái. Nghiên cứu năm 2004 của Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam tiến hành cũng cho thấy gần 30% ý kiến còn quan niệm “con gái là con người ta”, gần 12% ý kiến quan niệm “có 10 con gái không bằng có một con trai”, gần 38% ý kiến khẳng định “con hư tại mẹ, cháu hư tại bà”…

Với những vấn đề trên đòi hỏi các cơ quan, tổ chức cần mở rộng và nâng cao chất lượng các dịch vụ xã hội nhằm giảm bớt gánh nặng công việc gia đình cho phụ nữ. Cần có các biện pháp bảo đảm cho nam giới chia sẻ trách nhiệm lao động gia đình và thực hiện các biện pháp tránh thai. Tăng cường tuyên truyền, giáo dục xoá bỏ định kiến giới, tư tưởng trọng nam hơn nữ. Thực hiện lồng ghép giới trong xây dựng và thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật và chính sách của Đảng và Nhà nước. Tăng cường biện pháp phát triển kinh tế, tạo công ăn việc làm ổn định cho các gia đình ngay tại quê hương.

Đặc biệt quan trọng hơn chính là tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục để nam giới thấy được:

“Thiên chức” của phụ nữ chỉ dừng lại ở việc mang thai và sinh con. Việc chăm sóc, nuôi dạy con, chăm sóc các thành viên khác và làm các công việc trong gia đình là trách nhiệm chung của cả hai người.

Sự yêu thương, trân trọng tình yêu, tình nghĩa vợ chồng, sự quan tâm, yêu thương con cái, muốn con cái phát triển tốt cần phải được bắt đầu từ sự chia sẻ công việc gia đình với người phụ nữ.

Đồng thời cũng cần tuyên truyền, giáo dục để phụ nữ nhận thức đúng được vai trò, trách nhiệm của mình, xoá bỏ mặc cảm, tự ti để vươn lên.