Phan Ý Ly: Nghệ thuật vì cộng đồng
Phan Ý Ly còn là đạo diễn, người điều hành website và điều khiển một sân khấu dạng thể nghiệm của các bạn trẻ: sân khấu nháp. Ý Ly từng được mời tham gia hội trại biểu diễn nghệ thuật của sáu nước vùng sông Mekong do Hội Sân khấu giáo dục Philippines tổ chức hồi tháng 11-2005. Ngoài ra, Ý Ly được Quĩ dân số thế giới mời làm việc với tư cách là cố vấn cho dự án nghệ thuật vì sự phát triển.
Mới 16 tuổi rưỡi Ly lên đường đi học đại học ngành tâm lý và xã hội ở Ấn Độ. Về Việt Nam năm 19 tuổi, Ly đi làm cho một dự án xoá đói giảm nghèo của Liên Hiệp Quốc ở Hà Giang. Khi Hội đồng Anh tổ chức một khóa học về nghệ thuật và văn hóa trong phát triển, Ý Ly đăng ký tham gia dưới sự dẫn dắt của nghệ sĩ David Glass. Một tháng sau, Ý Ly giành được học bổng Chevening, trở thành người VN đầu tiên học thạc sĩ ở Anh cho một ngành học rất mới: nghệ thuật trong công tác phát triển xã hội. Năm 2004, Ý Ly đặt chân sang Anh và bắt đầu khóa học ba tháng liên tục về kỹ năng chuyên môn. Sau đó là thời gian đi thực tế...
Mở đường
"Tôi chưa từng đến châu Phi, bởi vậy nhất định tôi phải đến đó". Ý Ly tìm kiếm trên mạng rất lâu, và sau đó tìm thấy xóm liều Kibera ở thành phố Nairobi của đất nước Kenya.
Có mặt ở Kibera từ tháng 11-2004, Ý Ly bắt đầu một hành trình gập ghềnh theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Thuê nhà cách xóm liều chừng 10 phút đi bộ, thế mà chỉ trong bốn tháng đôi xăngđan thể thao dùng để leo núi mòn vẹt đi vì đường sá lầy lội, nhấp nhô đá và chướng ngại vật.
Ba lần một tuần, cô tới Kibera làm việc trong văn phòng rách bươm của nhóm KCYP - một tổ chức thanh niên hoạt động xã hội tại xóm liều để hướng dẫn cho nhóm cách luyện kỹ năng làm người dẫn dắt và tổ chức hình thức sân khấu cộng đồng.
Cuộc sống ở một nơi ngột ngạt, cảm giác bất an thường trực và văn hóa khác biệt khiến Ý Ly có lúc có ý định bỏ việc và quay về nhà ngay tức khắc. Nhưng được sự động viên và chia sẻ từ bạn bè, cô đã vượt qua. Cô tham gia khóa học nhảy salsa và quen biết thêm nhiều bạn mới. Cô hào hứng học thổ ngữ, tham gia những bữa tiệc "nghèo" với đồ ăn toàn trứng, cùng bè bạn say sưa khiêu vũ tại vũ trường qui mô cỡ... nhà kho trong bộ trang phục lao động. Cuộc sống dễ chịu hơn, công việc cũng trở nên trôi chảy hơn...
Kết quả là khi rời Kenya trở lại trường, bộ phim dài 30 phút có tên Một cuộc hành trình của Ý Ly đạt điểm cao nhất lớp và cô trở thành một trong số ít sinh viên có số điểm cao nhất khóa trong vòng 10 năm trở lại đây.
Dự án tiếp theo của Phan Ý Ly để hoàn tất tấm bằng thạc sĩ chính là dự án vừa đoạt giải Ngày sáng tạo VN, với chủ đề Sáng tạo vì trẻ em và thanh thiếu niên khó khăn, do Bộ Giáo dục - đào tạo và Ngân hàng Thế giới tổ chức trao giải hôm 17-6. Đó là dự án khá táo bạo với ý tưởng trao máy quay phim vào tay các em nhỏ ở làng chài và bãi sông Hồng để các em, với sự dẫn dắt của Ý Ly, tự làm phim về cuộc sống xung quanh mình. Dự án sẽ hoàn thành vào tháng tư hoặc tháng 5-2007 và dự kiến sẽ được công bố rộng rãi.
