Tổ truyền thông cộng đồng - "Hàng rào mềm" bảo vệ người yếu thế

Vốn vay nhỏ tạo sinh kế bền vững, đưa phân loại rác thải thành nề nếp

Bà Lục Thị Độ (dân tộc Cao Lan), Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ, Tổ trưởng Tổ truyền thông cộng đồng thôn Nhân Định (xã Yên Định, Bắc Ninh) cho biết: "Ngay từ khi thành lập, Tổ truyền thông gắn chặt với hoạt động của Hội. Chúng tôi thường xuyên thăm hỏi, hỗ trợ các gia đình khó khăn, ốm đau. Bên cạnh đó, chúng tôi còn đóng góp ngày công (như đi cấy hộ), tham gia việc hiếu hỷ và hỗ trợ tiền mặt khi các hộ gặp khó khăn hoặc biến cố".

Diện mạo khang trang tại thôn Nhân Định (xã Yên Định, Bắc Ninh).

Thời gian qua, Chi hội duy trì quỹ xoay vòng khoảng 28 triệu đồng/năm do hội viên đóng góp, cho vay các khoản nhỏ (4-5 triệu/trường hợp) để chăn nuôi, trồng trọt, buôn bán. Nhờ đó nhiều hội viên đã thoát nghèo. Điển hình là hội viên Tằng Thị Nga (46 tuổi), một mình nuôi ba con nhỏ. Năm 2022, chị vay 4-5 triệu mua đàn lợn giống, nhờ đó có thêm thu nhập, dần ổn định đời sống. Đến nay, chị đã trả nợ đúng kế hoạch, thoát nghèo và chuyển sang trồng vải, táo, tạo nguồn vốn ổn định cho phát triển sinh kế bền vững.

Bà Lục Thị Độ (dân tộc Cao Lan), Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ, Tổ trưởng Tổ truyền thông thôn Nhân Định.

Để những hỗ trợ ấy đi vào nề nếp hằng ngày, các kỳ sinh hoạt trở thành "mắt xích" gắn kết cộng đồng. Tổ truyền thông cộng đồng họp định kỳ 3-4 lần mỗi năm, tổ chức vào buổi tối tại nhà văn hóa thôn để thuận giờ lao động, và mỗi buổi thu hút khoảng 170-180 hội viên tham dự. Nội dung tập trung vào kế hoạch hóa gia đình, vệ sinh môi trường, phân loại rác, chăm sóc đường hoa, giữ gìn đường làng ngõ xóm sạch đẹp.

Mỗi nhóm hội viên được phân công phụ trách một đoạn đường hoa trong thôn. Khi thôn có việc chung, Chi hội và Tổ truyền thông phối hợp với Ban Công tác Mặt trận thôn dọn dẹp, tổ chức lễ hội và các hoạt động chung. Qua đó củng cố tinh thần chung sức và đoàn kết của người dân.

Cán bộ Tổ truyền thông cộng đồng hướng dẫn kỹ thuật giống mới tại vườn ươm

Hằng năm, Tổ mở các lớp chuyển giao kỹ thuật và dạy nghề ngắn ngày để bà con cập nhật giống mới, chăm sóc cây trồng, vật nuôi bài bản. Nhờ vậy, thu nhập dần cải thiện và mọi người có cảm giác không ai bị bỏ lại trong vòng quay phát triển. Cùng với đào tạo, thói quen phân loại rác thải cũng đi vào nề nếp.

"Từ khi có Tổ, việc phân loại rác thải được thực hiện bài bản, đường làng sạch hơn, bãi rác tự phát biến mất, vườn tược tốt lên nhờ phân ủ hữu cơ. Những đổi thay hữu hình ấy củng cố niềm tin rằng làm đúng, làm đều và làm cùng nhau sẽ khiến thôn Sáng - Xanh - Sạch - Đẹp lên thấy rõ", bà Đường Thị Kéo (dân tộc Sán Dìu, 60 tuổi) chia sẻ.

Truyền thông chạm tới từng nhà, ngăn ngừa lừa đảo, giữ bình yên thôn xóm

Từ niềm tin ấy, Tổ mở rộng nhiệm vụ giữ bình yên thôn xóm bằng truyền thông có mục tiêu: Phổ biến pháp luật, phòng chống bạo lực gia đình và ngăn chặn lừa đảo cả ở khu dân cư lẫn trên không gian mạng.

Bà Lục Thị Độ kể: "Vừa rồi có kẻ giả danh nhân viên điện lực, vin cớ "hỗ trợ thu/tra cứu tiền điện" để xin mật khẩu điện thoại, mã OTP nhằm chiếm đoạt tài sản. Ngay khi nhận tin, Tổ lập tức phát loa, đăng cảnh báo lên facebook, zalo của Chi hội, hướng dẫn bà con không cung cấp mật khẩu, bật xác thực hai lớp và báo cho người thân". Nhờ triển khai đúng lúc, đúng kênh, đúng đối tượng, thông tin lan nhanh hơn hẳn cách "đi từng ngõ, gõ từng nhà". Nhiều cụ chủ động nhờ con cháu cài lại mật khẩu, và truyền thông trở thành "hàng rào mềm" bảo vệ người yếu thế.

Bà Lục Thị Độ tuyên truyền, phổ biến pháp luật và phòng, chống bạo lực gia đình cho phụ nữ dân tộc thiểu số

Tổ còn là điểm tựa hòa giải khi xóm giềng "có chuyện chẳng lành". Năm 2024, tranh chấp đất giữa 2 hộ liên quan mồ mả đã được Tổ phối hợp Ban Công tác Mặt trận thôn đến tận nơi, tổ chức đối thoại 2 lần, dần dà tháo "ngòi nổ". "Không phải vụ nào cũng xong ngay, nhưng tinh thần là không để mâu thuẫn bùng lên, góp phần giữ ổn định từ gốc", bà Độ bày tỏ.

Nơi đây, một số hủ tục lạc hậu vẫn còn tồn tại, tạo thách thức không nhỏ với hoạt động truyền thông. Trường hợp chị P.T.H (dân tộc Tày, SN 1989) đã sinh 4 con gái và chịu áp lực "phải có cháu đích tôn". Nhận thấy truyền thông chỉ hiệu quả khi chạm đúng nỗi lo và giá trị của từng gia đình, Tổ đã kiên trì đến nhà nhiều lần, phân tích rằng "con nào cũng là con", sinh nhiều sẽ ảnh hưởng việc học của trẻ và tăng gánh nặng kinh tế. Chị đã hiểu và mong muốn dừng lại, nhưng cần thời gian để cả nhà cùng đồng thuận. Theo bà Độ, đối với những tình huống như thế đòi hỏi đối thoại trực tiếp, mạng xã hội hay loa truyền thanh không thể thay thế.

Tổ chủ động thu hẹp “khoảng trống số” bằng truyền thông kết hợp: Cập nhật facebook, zalo và phát loa truyền thanh

Song song với đối thoại trực tiếp, Tổ thu hẹp "khoảng trống số" bằng cách kết hợp truyền thông online và trực tiếp: Cập nhật trên facebook, zalo, loa truyền thanh. Đồng thời đến các nhóm cụ thể như tổ liên gia, nhóm hội viên theo xóm, tổ phụ nữ cao tuổi và nhóm phụ nữ nuôi con nhỏ. Trưởng thôn và Chi hội nhắc lại trong các cuộc họp, pano-áp phích treo ở địa điểm dễ thấy. Nhờ vậy, thông điệp đến đúng nhóm tuổi, đúng địa chỉ, và chỉ một tín hiệu trên loa hoặc một bài đăng trên zalo, Chi hội cũng đủ huy động bà con dọn đường hoa hay chung tay hỗ trợ gia đình gặp biến cố.

Giờ đây, ở Nhân Định, Tổ truyền thông cộng đồng không chỉ là "loa phóng thanh" mà là cánh tay nối dài của chính quyền và tổ chức Hội. Từ nền tảng ấy, những hoạt động đã và đang góp phần thay đổi diện mạo nông thôn theo hướng "Sáng - Xanh - Sạch - Đẹp", tình làng nghĩa xóm ngày thêm bền chặt, phụ nữ tràn đầy tự tin trong phát triển sinh kế và bảo vệ gia đình.

Cùng với 11 Tổ truyền thông cộng đồng ở các thôn và các mô hình như Câu lạc bộ "Thủ lĩnh của sự thay đổi", "Địa chỉ tin cậy", bức tranh truyền thông cộng đồng ở Yên Định ngày càng rõ nét - gần dân, hiệu quả, bền bỉ - góp phần thúc đẩy bình đẳng giới và giải quyết các vấn đề cấp thiết của phụ nữ trên địa bàn. Đây là những hoạt động trong khuôn khổ Dự án 8 "Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em", thuộc Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025.